Wodonercze w ciąży , czyli zastój moczu w nerkach u kobiet w ciąży

Co to jest zastój moczu w nerkach (tzw. wodonercze)?

W zdrowym organizmie nerki działają jak stacja filtrująca. Płyn ustrojowy jest filtrowany w zewnętrznej tkance nerki (korze nerkowej), a następnie dostaje się do rurki zbiorczej wewnątrz nerki, zwanej kielichem. Kielichy nerkowe oddają mocz do miedniczki nerkowej, skąd transportowany jest on do pęcherza moczowego. Ostatecznie, mocz jest wydalany z pęcherza przez cewkę moczową.

O zastoju moczu w nerkach mówimy, kiedy mocz nie może już płynąć z nerek do pęcherza moczowego, tylko gromadzi się w nerkach i powoduje ich obrzęk.

Dlaczego wodonercze występuje u kobiet w ciąży?

Pod wpływem hormonów, kobiecy organizm zmienia się w czasie ciąży. Jedną ze zmian, które być może zauważyłaś już na początku ciąży jest zwiększona produkcja moczu i konieczność częstego biegania do toalety. Dowiedz się, dlaczego tak się dzieje. 

1. O około 40% rośnie ilość wody w organizmie
   Nerki muszą więc wykonać więcej pracy niż przed ciążą. Aby poradzić sobie ze zwiększoną ilością płynów, od 10 tygodnia ciąży pod wpływem hormonów rozszerzają się kielichy nerkowe, miedniczka nerkowa i drogi moczowe.
2. Mocz z nerek do pęcherza przepływa wolniej
   Perystaltyka dróg moczowych, czyli aktywny ruch mięśni w celu odprowadzenia moczu, staje się wolniejsza.
3. Rosnący płód wywiera presję na układ moczowy
   

   Im bardziej zaawansowana ciąża, tym więcej miejsca zajmuje ciężarna macica, która naciskając na pęcherz moczowy zmniejsza jego pojemność. 

   Powiększają się też naczynia krwionośne, w tym żyła jajnikowa, która krzyżuje się z moczowodem po prawej stronie ciała. W rzadkich wypadkach dociska go do kości miednicy mniejszej i blokuje odpływ moczu z nerek. Prowadzi to do zastoju moczu w nerkach czyli wodonercza. 

Przewlekły a ostry zastój moczu w nerkach 

Fizjologiczne zmiany, jakie występują u kobiet w ciąży, sprawiają, że przepływ moczu z nerek do pęcherza jest wolniejszy. Ten stan, który występuje nawet u 90% przyszłych matek może być określany lekkim lub przewlekłym zastojem moczu w nerkach. 

Przewlekły zastój moczu w nerkach w ciąży nie daje objawów poza:

• lekkim dyskomfortem,
• nieco węższym niż zwykle strumieniem moczu,
• częstomoczem.

Lekki zastój moczu w nerkach nie jest niebezpieczny – ani dla dziecka, ani dla ciężarnej. Powiedz jednak o nim lekarzowi, jeżeli odczuwasz dyskomfort, a szczególnie wtedy, gdy problemy z oddawaniem moczu stopniowo się pogłębiają.

Problemem jest ostry zastój moczu w nerkach – rzadko występujące schorzenie, które zagraża życiu – i na nim skupimy się w dalszej części artykułu.

Przewlekły a ostry zastój moczu w nerkach w ciąży – porównanie objawów

Ostry zastój moczu w nerkach – przyczyny

Najczęstszą przyczyną ostrego zastoju moczu w prawej nerce jest ucisk na moczowód. 
Część przodująca ciężarnej macicy, w której są pośladki lub główka płodu, uciska wtedy na pogrubiałą żyłę jajnikową. Dociska ona miękki moczowód do ściany kości miednicy mniejszej powodując zastój moczu w nerce. 

Inne możliwe przyczyny zablokowania odpływu moczu z nerek w ciąży to m.in.:

• infekcja bakteryjna,
• kamienie w moczowodach,
• stany pooperacyjne moczowodów,
• wady wrodzone moczowodów. 

Dlaczego prawy, a nie lewy moczowód jest najczęściej niedrożny w czasie ciąży?

Prawa żyła jajnikowa uchodzi do żyły głównej dolnej i przed ujściem krzyżuje się z prawym moczowodem na wysokości miednicy mniejszej. Dlatego w czasie ciąży ostry zastój moczu prawie zawsze występuje w prawej nerce. 

Z drugiej strony, lewa żyła jajnikowa uchodzi ku górze do żyły nerkowej i jest tak umiejscowiona, że nie stwarza warunków do uciśnięcia moczowodu. Dlatego zastój moczu w lewej nerce, spowodowany uciskiem na moczowód, występuje niezwykle rzadko.

Ostry zastój moczu w nerkach u ciężarnych – objawy

Objawy ostrego zastoju moczu w nerkach pojawiają się nagle i od razu są nasilone. Najczęściej zaczynają się od bólu prawej nerki. Następnie może dojść do jej zapalenia bakteryjnego i całkowitego zablokowania odpływu moczu.

Objawy charakterystyczne dla ostrego zastoju moczu w nerkach w czasie ciąży:

• nagły ból w okolicy prawej nerki,
• bóle pleców w okolicy prawej lędźwi,
• ból podczas oddawania moczu,
• krew w moczu,
• gorączka,
• nudności i wymioty,
• jeżeli zastój moczu występuje po obu stronach – niemożność oddania moczu. 

Co o objawach wodonercza mówią kobiety?

Wszystko zaczęło się zupełnie nagle, w 27 tygodniu ciąży. Zaczęłam mieć problemy z oddawaniem moczu i stolca. Miałam wrażenie, że nie wypróżniam się do końca. Pojawiły się też skurcze w nogach, od okolic intymnych w dół.  Chodziłam z trudem, mogłam robić tylko małe kroki. Najgorszy był jednak ból po prawej stronie pleców i brzucha, tak silny, że musiałam wezwać karetkę.
W szpitalu nie stwierdzono skurczów przedporodowych i zostawiono mnie na obserwacji. Lekarz powiedział, że mam zastój moczu w prawej nerce 1 stopnia i zalecił zastosowanie pessara. Od razu po jego założeniu ustąpił ból, zastój moczu i wszystkie inne objawy. Pessar nosiłam do 36 tygodnia ciąży.

Julia, lat 35

W 25 tygodniu ciąży zaczęłam odczuwać bardzo mocne bóle w dolnej części pleców. Martwiłam się, że to skurcze przedporodowe, dlatego musiałam pojechać do lekarza.
Lekarz zdecydował, że mam zostać na obserwacji w szpitalu. Choć zrobiono mi wiele badań, nie było wiadomo, co jest powodem moich dolegliwości. Dopiero gdy nie mogłam oddać moczu, okazało się że bóle pleców były objawem przewlekłego zastoju moczu w prawej nerce, który zmienił się w ostry zastój moczu.
Wtedy ból był już nie do wytrzymania. Chciano mi założyć cewnik, lecz bałam się tego, bo słyszałam że zakładanie cewnika boli. Wtedy koleżanka, która była w ciąży powiedziała mi, że też miała zastój moczu i lekarz zastosował u niej pessar położniczy. Po założeniu pessara, od razu mogłam oddać mocz i wszystkie dolegliwości ustąpiły.

Maria, 38 lat

Jak zdiagnozować zastój moczu w nerkach w ciąży?

Lekarz rozpoznaje zastój moczu w nerkach w badaniu klinicznym oraz w badaniu USG. 
Jeżeli kobieta w ciąży odczuwa ból po prawej stronie brzucha, zawsze warto przeprowadzić diagnozę w kierunku zastoju moczu w nerkach. Zdarza się, że bywa on błędnie diagnozowany jako zapalenie wyrostka robaczkowego.

Czym grozi nieleczony zastój moczu w nerkach?

Ostry zastój moczu w nerkach to sytuacja, która nie tylko zagraża dalszemu przebiegowi ciąży, ale także życiu kobiety. Nieleczony może prowadzić do zapalenia układu moczowego – jeżeli mocz zbyt długo zalega w pęcherzu moczowym, mnożą się w nim bakterie, co może prowadzić do powstania stanu zapalnego, a także tak poważnych komplikacji, jak sepsa.

Ze względu na ryzyko wystąpienia poważnych komplikacji zastoju moczu w nerkach, kobiety w ciąży powinny zgłosić się do lekarza natychmiast po zaobserwowaniu objawów.

Jak leczyć wodonercze?

Jeżeli masz niepokojące objawy lekarz będzie musiał Cię dokładnie zbadać, żeby ustalić, jaka jest ich przyczyna. Następnie dobierze odpowiednią metodę leczenia. Ostry zastój moczu w nerkach najczęściej leczy się następującymi sposobami.

Założenie pessara 

Jeżeli zastój moczu w nerkach jest spowodowany zablokowaniem moczowodu przez rosnący płód lekarz może zastosować pessar kołnierzowy szyjki macicy lub pessar pierścieniowy o większym przekroju. Uniesie on macicę do góry i w ten sposób odblokuje odpływ moczu.

Farmakoterapia

Jeżeli w drogach moczowych powstał już stan zapalny lekarz zaleci także odpowiednio dobraną antybiotykoterapię lub inne, stosowne leczenie.

Założenie cewnika

W celu usunięcia zastoju moczu w nerkach można także założyć cewnik – z pęcherza, przez moczowód do nerki. Cewnik jest sztywny, nie poddaje się więc mechanicznemu uciskowi i po jego założeniu mocz nie zalega w nerkach. 

Niestety, założenie cewnika jest trudne i obarczone ryzykiem, dlatego zaleca się przed tym wypróbowanie pessaroterapii (nie powinno się zakładać cewnika po wcześniejszych przeszczepach moczowodu).

Zastój moczu w nerkach a tydzień ciąży

Ostry zastój moczu w nerkach to bardzo rzadkie schorzenie. Szacuje się, że dotyka około 0,5% ciężarnych – częściej kobiety w wieku powyżej 35 lat i takie, które rodzą przedwcześnie. 

Zastój moczu w nerkach może pojawić się w każdym trymestrze ciąży, choć najczęściej występuje po 20 tygodniu ciąży, kiedy powiększająca się macica przyciska moczowód, uniemożliwiając odpływ moczu.

O czym pamiętać?

• Zgłoś się do lekarza, jeżeli masz jakiekolwiek problemy z oddawaniem moczu i/lub silny ból pleców w okolicach nerek (częściej po prawej stronie).
• Zastój moczu w nerkach to rzadka dolegliwość, ale wymagająca natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Czytaj dalej:

Niewydolność szyjki macicy w ciąży

Żylaki kończyn dolnych i sromu u kobiet w ciąży

Jak wygląda szyjka macicy w ciąży?

Depresja poporodowa - objawy i leczenie

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.