Jak wygląda obniżenie macicy i jakie są sposoby leczenia

Jak wygląda prawidłowa anatomia miednicy mniejszej.  

Celem mięśni dna miednicy jest utrzymywanie narządów (macica, pęcherz, odbyt) w anatomicznym położeniu. Pomagają w tym więzadła, które przytrzymują narządy podczas zwiększonego ciśnienia w podbrzuszu np. w trakcie dźwigania czy parcia. Dzięki temu organy wewnętrzne, takie jak macica czy pęcherz, nie są spychane w dół i nie dochodzi do niekontrolowanego np: wycieku moczu. 

Poniższa ilustracja pokazuje prawidłową anatomię miednicy mniejszej (rys.1).

rys.1

Co to jest obniżenie macicy?

Macica, pęcherz i jelita są wspierane przez mięśnie oraz więzadła miednicy mniejszej, które niczym hamak są rozpostarte między kością ogonową a kością łonową. Te mięśnie i więzadła nazywamy dnem miednicy. Co jednak się dzieje, gdy one słabną lub zostaną uszkodzone? Wtedy macica obniża się w dół pochwy. To zjawisko nazywamy obniżeniem macicy. Dotyczy ono aż połowy kobiet po 70. roku życia, a czasem i o wiele młodszych.

Poniższa ilustracja z lewej strony pokazuje prawidłową anatomię dna miednicy (rys.2). Ilustracja z prawej strony ukazuje, jak wygląda osłabione dno miednicy.

rys.2

Jak wygląda obniżenie macicy?

Obniżenie macicy opisuje się w pięciu stopniach (skala POP-Q), które określają, jak bardzo jest ono zaawansowane. Inne narządy miednicy (takie jak pęcherz i odbytnica) również mogą obniżać lub wysuwać się przez pochwę. Te pięć stopni to:

• stopień 0. - brak obniżenia macicy (rys. nr 3),

Powyższa ilustracja  pokazuje  poprawną anatomię macicy (rys. 3)

• stopień 1. - macica znajduje się w górnej połowie pochwy (rys. nr 4),

Powyższa ilustracja  pokazuje 1 stopień obniżenia  macicy w skali POP-Q (rys. 4)

• stopień 2. - macica znajduje się prawie przy wejściu do pochwy (rys. nr 5),

Powyższa ilustracja  pokazuje 2 stopień obniżenia macicy w skali POP-Q (rys.5)

• stopień 3. - macica wystaje z pochwy — nazywamy to już wypadaniem macicy (rys. nr 6),

Powyższa ilustracja  pokazuje 3  stopień obniżenia/wypadania macicy w skali POP-Q (rys. 6)

• stopień 4. - macica znajduje się w całości poza pochwą (rys. nr 7).
  

Powyższa ilustracja  pokazuje 4  stopień wypadania macicy w skali POP-Q (rys.7)

Poniższa ilustracja ukazuje ułożenie macicy od prawidłowego stanu, poprzez obniżenie aż po wypadanie macicy (rys.8).

rys.8

Gdy inne narządy się obniżają, mówimy o:

• cystocele — obniżony pęcherz moczowy,
• enterocele — obniżone jelito cienkie,
• rektocele — obniżony odbyt.

Jak rozpoznać obniżenie macicy?

Obniżenie macicy może rozpoznać ginekolog podczas badania dna miednicy. W ten sposób sprawdza umiejscowienie macicy. W trakcie badania zostaniesz poproszona o zakasłanie, parcie i napięcie mięśni, jakbyś chciała powstrzymać strumień moczu. W ten sposób ginekolog sprawdza stopień osłabienia mięśni dna miednicy i stwierdza czy macica się obsuwa w dół pochwy. Jeżeli mięśnie są mocne, to nawet w trakcie parcia macica się nie obsuwa i utrzymuje się w anatomicznej pozycji. 

Początkowo obniżenie macicy może nie dawać objawów, ale jest już widoczne w badaniu ginekologicznym. Specjalista poinformuje Cię, jak wdrożyć leczenie zachowawcze np. unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów lub np. pessaroterapię. Jednakże czasami kobiety doświadczają objawów obniżenia macicy nawet w początkowym stadium.

Obniżenie macicy — objawy

Wiele kobiet z obniżeniem macicy nie doświadcza żadnych objawów, jednakże inne już tak. Należą do nich:

Objawy dotyczące miednicy i narządów rodnych:

• Uczucie pełności w pochwie
• Uczucie ciężkości i pełności w miednicy
• Krwawienia z pochwy (niezależne od miesiączki)Ból lub nacisk w dolnej części podbrzusza lub miednicy

Objawy dotyczące układu moczowego:

• Nietrzymanie moczu
• Brak możliwości pełnego opróżnienia pęcherza
• Potrzeba nagłego oddania moczu

Objawy związane z seksem:

• Problemy psychiczne z seksem
• Bolesne stosunki płciowe

Objawy dotyczące układu pokarmowego:

• Brak możliwości pełnego opróżnienia jelit
• Zaparcia

Objawy bólowe:

• Ból w dolnej części pleców
• Ból lub nacisk w dolnej części podbrzusza lub miednicy

Objawy te pogłębiają się pod koniec dnia i zmniejszają w pozycji leżącej. W przypadku obniżenia  macicy, krwawienia są spowodowane ocieraniem się wystających tkanek o bieliznę.

Obniżenie  macicy — przyczyny

Do obniżenia macicy dochodzi wtedy, gdy mięśnie i tkanki okalające dno miednicy osłabiają się i nie są w stanie unieść ciężaru macicy.

Do czynników ryzyka obniżenia macicy należą:

• Ciąża:
  • Szczególnie mnogie (dwojaczki, trojaczki)
  • Liczne ciąże

Podczas ciąży ciało zmienia się na wiele sposobów. Macica może rozszerzyć się na tyle, że później nie jest w stanie wrócić do dawnego rozmiaru i pozycji przed porodem. Dodatkowo ciężar dziecka może osłabić mięśnie dna miednicy.

• Poród:
  • Skomplikowany fizjologiczny — przezpochwowy

Około 50% kobiet, które rodziły przez pochwę, doświadczą pewnego stopnia obniżenia lub wypadania narządów płciowych. Ryzyko może zwiększać duże dziecko lub trudny poród z dużą ilością parcia czy użyciem kleszczy. Tak samo więcej niż jeden poród. U kobiet, które urodziły czwórkę dzieci przez pochwę ryzyko zaburzeń statyki narządów płciowych jest 12 razy większe od tych, które nie rodziły w ten sposób.

• Menopauza

Zmiany w poziomie hormonów podczas tego etapu życia (w szczególności spadek poziomu estrogenów), może powodować osłabienie mięśni dna miednicy. Pogłębia to ogólna utrata masy mięśniowej związana z wiekiem.

• Otyłość
• Wiek
• Palenie papierosów
• Przewlekły kaszel:
  • Związany z chorobami takimi jak astma

Ciągłe kasłanie może zwiększać nacisk na dno miednicy. Tak samo palenie i towarzyszący mu kaszel palacza. Sytuację pogarszają również choroby płuc związane z kasłaniem, takie jak astma czy zapalenie płuc.

• Dźwiganie ciężkich rzeczy:
  • Ciężka zawodowa praca
  • Dzieci lub wnuków
  • Zakupy
  • Paczki

Podnoszenie ciężkich przedmiotów w nieprawidłowy sposób wytwarza dodatkowy nacisk na dno miednicy.

• Częste napinanie mięśni odbytu:
  • Spowodowane zaparciami

Ciągłe parcie w celu wydalenia stolca może powodować osłabienie dna miednicy przez dodatkowy nacisk.

• Rzadkie przypadki:
  • Guz dna miednicy

Obniżenie macicy po porodzie

Już sam poród stanowi duży wysiłek dla mamy i jej ciała. To główna przyczyna osłabienia mięśni Kegla u kobiet po porodzie. Dzieje się tak, ponieważ:

• poród przez pochwę, szczególnie o długim i trudnym przebiegu nadwyręża mięśnie dna miednicy, uszkadza nerwy i prowadzi do powstawania blizn (szczególnie ten z użyciem kleszczy),
• z każdą kolejną ciążą (szczególnie przy ciążach mnogich) stan się pogłębia.

Po 6 tygodniach po porodzie (po zakończeniu połogu) macica powinna się obkurczyć i powrócić na swoje anatomiczne miejsce. Jednakże często tak się nie dzieje, ponieważ młode mamy w trakcie, jak i po połogu się nie oszczędzają (wcześniej wracają do pracy, dźwigają dziecko itd.). 

Obniżenie macicy może nastąpić jeszcze w trakcie połogu lub do dwóch lat po porodzie. Aby temu zapobiec, zaleca się leczenie poprzez pessaroterapię (o której przeczytasz już za chwilę) oraz ćwiczenia. 

Jeśli pojawi się obniżenie macicy, młoda mama szybko podejmie leczenie, to może się ono całkowicie odwrócić. Nieleczone obniżenie  macicy będzie się z czasem pogłębiać.

Jak się czuła Weronika z poporodowym obniżeniem macicy? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy i jak pomogła jej pessaroterapia:

Weronika, 38 lat,
Diagnoza: obniżenie macicy po porodzie
Stosuje: pessar pierścieniowy gruby

„Jestem szczęśliwą mamą trójki dzieci. Pierwszy poród był długi i ciężki, źle go wspominam. Drugi i trzeci poród zakończył się cesarką. Kilka tygodnii po trzecim porodzie, pojawiło się dziwne uczucie pełności w pochwie i ból w podbrzuszu. Odwiedziłam ginekologa, który stwierdził, że mam początkowe stadium obniżenia macicy, ale nie zalecił dalszego leczenia, miałam wtedy 36 lat.  Ja jednak nie ustępowałam, gdyż dolegliwości bólowe nadal się utrzymywały i przeszkadzały mi w życiu codziennym. Wtedy zdecydowałam się zgłosić do innego ginekologa, który stwierdził, że obniżenie należy leczyć aby się nie pogorszyło. Zalecił u mnie zastosowanie pessara pierścieniowego grubego i jako dopełnienie leczenia fizjoterapię. Z fizjoterapeutką  nauczyłam się wykonywać ćwiczenia mięśni Kegla, a  wówczas dolegliwości stopniowo ustępowały, a ćwiczenia  z założonym pessarem dawały mi lepsze efekty. Śmieje się, bo mój ginekolog porównał pessary do sportowych biustonoszy. Tak samo jak one, pilnują, by wszystkie narządy były na swoim miejscu.

Teraz, w wieku 42 lat, czuję się lepiej niż po porodach, mogę wreszcie normalnie żyć. Pessar zakłądam tylko w wyjątkowych sytuacjach.” 

Natomiast jeżeli po połogu pojawia się:

• ból w miednicy, który ciężko zlokalizować i nasila się w trakcie chodzenia,
• stały ucisk w podbrzuszu,
• ból krzyża i podczas seksu,

może zwiastować to poporodowy zespół bólowy miednicy mniejszej. Można go również leczyć pessaroterapią.

Jak się czuła Anna po porodzie z obniżeniem macicy i poporodowym zespołem bólowym miednicy mniejszej? Dowiedz się, jakie występowały u niej dolegliwości:

Anna, 34 lat
Diagnoza: poporodowy zespół bólowy miednicy mniejszej
Stosuje: pessar pierścieniowy gruby

Ania miała ograniczoną zdolność do uczestniczenia w ćwiczeniach poporodowych z powodu swoich dolegliwości. Miała przede wszystkim bóle podbrzusza, kręgosłupa oraz uczucie ciężkości i pełności w pochwie.

„Noszę pessar z powodu uszkodzenia po porodzie mięśni dna miednicy, które spowodowało obniżenie macicy. Na kontrolnej wizycie poporodowej mój doktor zaproponował mi założenie pessara pierścieniowego grubego. Przyznaje się, że po rozmowie z lekarzem bałam się założenia tego krążka - pierwszy raz o tym słyszałam. Mam dopiero 35 lat ,a moje życie po porodzie stało się udręka. Jednak po pierwszym założeniu pessara, obawy minęły, dolegliwosci bolowe stopniowo ustepowaly. Teraz go noszę  i mogę powiedzieć, że się sprawdza. Dzięki niemu mogę sobie znowu pozwolić na aktywność fizyczną, którą uwielbiam, co jest dla mnie bardzo ważne. Dodatkowo mój lekarz zalecił wykonywać ćwiczenia kegla wraz z założonym pessarem. Poinformował mnie , że dzięki pessarowi i ćwiczeniom mięśnie mogą się zregenerować, a w przyszłości ewentualnie będę mogła zrezygnować całkowicie z noszenia pessara.“

Dzięki pessaroterapii i regularnym ćwiczeniom w przyszłości można zapobiec dalszemu obniżeniu się macicy a w najgorszym wypadku wypadnięciu macicy i pochwy na zewnątrz.

Inne czynniki które zwiększają ryzyko osłabienia mięśni dna miednicy u kobiet (młodych mam), to:

Czynniki ryzyka związane z ciśnieniem w jamie brzusznej:

• Przewlekły kaszel (związany z chorobami takimi jak astma)
• Zaparcia
• Dźwiganie dużych ciężarów

Czynniki ryzyka związane z ogólnym stanem zdrowia i budową ciała:

• Choroby tkanki łącznej
• Nadwaga lub otyłość
• Macica dwurożna

Czynniki ryzyka związane z procedurami medycznymi:

• Operacja przepukliny brzusznej
• Histerektomia

Na szczęście obniżeniu macicy można zaradzić, a nawet ponownie zajść w ciążę i ją donosić - o tym przeczytasz już za chwilę.

Obniżenie macicy w wieku 30-45 lat

Kobiety w tej grupie wiekowej rzadko mają problemy z wypadaniem macicy w porównaniu do starszych Pań. Jednakże może do tego dojść w wyniku nadmiernej masy ciała, aktywności fizycznej, dźwigania, ciąży, porodu, zaparć czy chorób związanych z przewlekłym kaszlem (takich jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc).

Na szczęście u kobiet w tej grupie wiekowej istnieje duża szansa na powrót do dawnej formy dzięki pessaroterapii i ćwiczeniom mięśni Kegla. Według badań ćwiczenia wykazują większą skuteczność, gdy są wykonywane z założonym pessarem. W tym okresie życia kobiet mięśnie, ścięgna i tkanki okalające dno miednicy są jeszcze silne i elastyczne. Mogą się zregenerować.

Przy noszeniu pessara pierścieniowego kobieta może pozostać aktywna seksualnie.

Po powrocie do zdrowia (który może zająć rok) kobieta może zakładać pessar tylko w trakcie dużego wysiłku fizycznego np. podczas uprawiania sportu. Zastosowanie pessara pozwala uniknąć operacji.

Jak się czuła Iwona z obniżeniem macicy? Dowiedz się, jakie występowały u niej dolegliwości:

Iwona 44 lata
Diagnoza: obniżenie macicy (zdiagnozowane w wieku 42 lat)
Stosuje: pessar pierscieniowy gruby

„Ostatnie dziecko urodziłam 9 lat temu. W sumie mam dwójkę dzieci z dużą wagą urodzeniową (Kacper 3600 i Marcel 3800 gram). Po ostatnim porodzie miałam wrażenie, że w pochwie coś się obsunęło. Pojawiło się uczucie rozpierania i ciągnięcia w dole brzucha oraz ból kręgosłupa. Podczas założenia tamponu, miałam wrażenie, jakby wystawał z pochwy. Zaczęłam szukać informacji o dysfunkcji dna miednicy, znalazłam je dzięki stronie firmy Dr Herbich. Zdałam sobie sprawę z faktu, że to obniżenie któregoś z narządów płciowych. Udało mi się znaleźć lekarza poprzez firmę Dr Herbich, który zajmuje się pessaroterapią w mojej okolicy. Umówiłam wizytę i już na pierwszej konsultacji, miałam założony pessar, który miał pomóc w dolegliwościach obniżenia macicy. Doktor założył pessar pierścienowy gruby, który nie był tak straszny jak sobie to wyobrażałam, a objawy zaczęły powoli ustępować. Pouczył mnie też, jak pielęgniowac krocze i pessar. Co dwa tygodnie wyjmuje krążek i go myje. Jest tak wygodny, że zapominam, że go mam i zapisuje sobie w kalendarzu google, terminy higieny. Dodatkowo stosuję globulki z kwasem hialuronowym i krem do pessarów. Mój doktor mnie poinformował, że Pessar pierścieniowy ze względu na kształt, można mieć założony również w trakcie menstruacji. Mój doktor poinformował mnie, by przed snem regularnie wykonywać ćwiczenia wzmacniające mięsnie brzucha np: nożyce pionowe i poziome. Dziś mogę przyznać, że noszenie pessara jest nieodczuwalne i nie przeszkadza w stosunkach płciowych. Jestem naprawdę zadowolona z pessaroterapii”

Obniżenie macicy w trakcie menopauzy

Poza porodem menopauza to czas dużych zmian w życiu kobiety. Obniżenie poziomu hormonów płciowych powoduje, że mięśnie, tkanki i więzadła dna miednicy tracą swoją dawną elastyczność. Jeżeli dodamy do tego fakt, że większość kobiet  nie ćwiczy mięsni (nie ze swojej winy, tylko ze względu na brak wiedzy), to mięśnie te mocno słabną. Może to powodować obsuwanie się czy nawet wysuwanie się na zewnątrz jednego lub kilku narządów płciowych, takich jak na przykład macica czy pęcherz moczowy.

Zobacz, na przykładzie historii Iwony i Beaty, jak wygląda obniżenie macicy i jak można je leczyć.

Iwona: 51 lat
Diagnoza: obniżenie macicy (zdiagnozowane w wieku 49 lat)
Stosuje: pessar talerzowy

„Dwa lata temu, dolegliwości związane z menopauzą pogorszyły moją jakość życia. Wpłynęło też to niekorzystnie na życie zawodowe i rodzinne – stałam się rozdrażniona i nieznośna. Zauważyłam u siebie w pochwie obniżającą się skórę, towarzyszyły temu uczucie rozpierania, ciężkości w pochwie oraz ból kręgosłupa. Przez dłuższy czas nie podejmowałam zadnich działań profilaktycznych, jako że nie byłam świadoma możliwości leczenia, bałam się diagnozy. Ze względu, że było to dla mnie bardzo krępujące, odwlekałam wizytę u ginekologa. Jednakże, gdy dolegliwości, nadal się utrzymywały, byłam zmuszona umówić wizytę u specjalisty. Doktor zaproponował operację! Jednak zdawałam sobie sprawę, że operacja nosi za sobą konsekwencję i już nic nie będzie tak jak dotychczas. Nie znałam możliwości leczenia zachowawczego. Podczas rozmowy z przyjaciółką dowiedziałam się że istnieje możliwość nieinwazyjnego leczenia moich dolegliwości – wspomniała o silikonowych wkładkach, które pomagają w kobiecych dolegliwościach. Zaczęłam szukać lekarza, który się tym zajmuje.   Udałam się do ginekologa - zdiagnozował u mnie obniżenie macicy 2. Stopnia i zaproponował leczenie pessarem – wkładką o której wspomniała przyjaciółka.

Miałam szczęście trafić na doświadczonego lekarza, który dał mi dużo wsparcia i wytłumaczył leczenie pessaroterapią. Dobrał dla mnie odpowiedni pessar – pessar talerzowy. Po miesiącu lekarz nauczył mnie zakładać i wyjmować pessar. Teraz sama wyjmuję i zakładam bezbolesnie pessar. Ze względu na wiek, lekarz dodatkowo zlecił globulki z kwasem hialuronowym, które stosuję raz w tygodniu dopochwowo, używam kremu z estrogenem. Ginekolog wprowadził mi też hormonalną terapię zastępczą.  Poczułam się naprawdę zaopiekowania.

Z pessara, korzystam już 1,5 roku. Mogę zapomnieć o swoich problemach z obniżeniem macicy i zająć się swoim życiem. Moje objawy całkowicie ustąpiły. Podczas spotkania towarzyskiego, okazało się iż moja znajoma również stosuje pessar juz od kilku lat i pomimo swojego sędziwego wieku jest ciągle osobą aktywną osobą."

Jak się czuła Beata z obniżeniem macicy? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy:

Beata: 52 lata
Diagnoza: obniżenie macicy (pojawiło się u niej w wieku 50 lat)
Stosuje: pessar pierscieniowy gruby

„Uwielbiam spędzać aktywnie czas na świeżym powietrzu i biernie odpoczywać na swojej działce. Nawet menopauza mi w tym nie przeszkodziła, cieszyłam się życiem jak dotychczas. Do pewnego momentu, podczas cięższej pracy na działce, zwróciłam uwagę, że zaczęłam gubić mocz, myślałam, że dzieje się coś z moim pęcherzem. Za każdym razem czując się w miejscu intymnym  “w dole” coraz mniej komfortowo. Pamiętam, jak powiedziałam do męża “czuję, jakby coś miało zaraz wypaść mi z pochwy”.  Mąż również zwrócił mi uwagę, że przy stosunkach płciowych już też nie jest tak jak dotychczas. Moja pochwa była jakby krótsza. Podczas wieczornej higieny zajrzałam sobie lusterkiem w okolice warg sromowych i zauważyłam, że wystaje mi jakaś ruchoma tkanka. Przy rannej toalecie nie zwróciłam na to uwagi – zaczęłam się niepokoić.

Umówiła się do ginekologa. Okazało się, że to obniżenie macicy 2. stopnia, a tym samym też problem z pęcherzem moczowym. W trakcie badanie, lekarz zalecił poprzeć i zakasłać i stwierdził że problem tkwi w obniżeniu macicy. Wstępnie usłyszałam, że nie można tego procesu odwrócić. Byłam przerażona, że to dla mnie koniec aktywnego życia.

W związku z tym że lekarz zajmował się już leczeniem pessarami i miał dobre effekty, zaproponował mi jako wstępne rozwiązanie- leczenie pessarem pierścieniowym grubym. Uprzedził mnie, że w przypadku nieustąpienia dolegliwości, wówczas operacja będzie konieczna.

W trakcie tej wizyty lekarz zalecił kupno pessara pierścieniowego grubego, który kupiłam w sklepie Dr Herbich. Jednak rozmiar ten po założeniu nie pasował. Na szczęście mogłam go bezpłatnie wymienić. Byłam trochę sceptyczna, jednakże poddałam się ponownie założeniu większego pessara. 

Na kolejnej wizycie, pessar udało się dopasować. Teraz czuję się świetnie.  W ogóle go nie czuję i nic “nie wystaje mi” z pochwy – obniżone narządy wróciły na swoje miejsce! Cieszę się znów aktywnością na świeżym powietrzu. Staram się ograniczyć jedynie dźwiganie. Przestałam gubić mocz, a moje relacje z mężem znacznie się poprawiły. Razem nauczyliśmy się jak należy cieszyć się stosunkami intymnymi z pessarem. Mąż wspiera mnie bardziej niż kiedykolwiek, przechodziliśmy przez to razem. Jestem bardzo szczęśliwa, że trafiłam na lekarza, który dał mi alternatywny wybór leczenia. Leczenia, które jest nieinwazyjne i nie ingeruje w moją osobę jak operacja. 

Po roku noszenia pessara, lekarz podczas badania stwierdził, że obniżenie macicy znacznie się cofnęło. Noszę pessar nieustanie, ale podczas ćwiczeń lub kiedy czeka mnie ciężka praca, zawsze pamiętam by ograniczyć dźwiganie!"

Obniżenie macicy po menopauzie

Wśród kobiet po 50. roku życia występują prawie wszystkie przypadki obniżenia  macicy stopnia 1. do 2 i wypadanie macicy 3 i 4. stopnia - gdy macica wystaje z pochwy lub znajduje się całkowicie poza nią. Spadek poziomu estrogenu osłabia mięśnie, które podtrzymują macicę. W tej grupie wiekowej kobiety najczęściej decydują się na operację. Obniżenie  macicy 1. stopnia czy nawet 2. stopnia daje już objawy np. problemy z oddawaniem moczu lub bolesne stosunki płciowe, które czasami są wręcz niemożliwe. Pomimo tego wciąż istnieje możliwość zatrzymania jej postępu, nawet po menopauzie. Rozważ leczenie nieinwazyjne np. pessaroterapię. Dodatkowo, może w tym pomóc leczenie zachowawcze takie jak: np. utrzymanie prawidłowej masy ciała, nie dźwiganie ciężkich przedmiotów itp.

Jak się czuła Alicja z obniżeniem macicy? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy:

Alicja: 59 lat
Diagnoza: obniżenie macicy (pojawiło się u niej w wieku 57 lat)
Stosuje: pessar talerzowy

„Urodziłam dwoje dzieci. Ciąże i porody zniosłam dobrze. W wieku 52 lat weszłam w okres menopauzy. Od lat prowadzę swój prywatny interes – mały sklepik spożywczy. Uwielbiam swoją pracę i kontakt z ludźmi. Przez te lata poznałam mnóstwo historii życiowych. Mój mały biznes był moim drugim domem. Dbałam w nim o najmniejszy detal. Jednak z biegiem lat było to dla mnie coraz bardziej uciążliwe. Przyjmowanie towaru, zaczęło sprawiać mi większy problem. Dźwiganie skrzynek z warzywami, kartonów czy butelek sprawiało mi coraz większą trudność i dawało się we znaki. Coraz częściej zaczęłam narzekać na swoje zdrowie. Po całym dniu pracy, odczuwałam silne bóle kręgosłupa oraz ucisk w dole brzucha. Dlatego początkowo skorzystałam z usług masażysty myśląc, że to minie.  Wykonywałam też codziennie wieczorem ćwiczenia rozciągające. Jednak dolegliwości nadal się utrzymywały i dołączyło jeszcze częstsze oddawanie moczu – na co nie mogłam sobie pozwolić przy mojej pracy. Było do dla mnie trudne do zaakceptowania i dlatego przestałam współżyć z powodu moich dolegliwości. Zaczęłam być bardzo zamknięta w sobie i ta sytuacja znacząco pogorszyła komfort naszego wspólnego życia. Mój mąż, przypomniał mi, że pierwsze moje dolegliwości pojawiły się już rok temu i czas najwyższy zgłosić się do specjalisty. Umówiłam wizytę u ginekologa – doktor zabrał dokładny wywiad. Udzielił mi informacji, że moje narządy płciowe zostały uszkodzone już podczas dwóch fizjologicznych porodów. Jednak ciężką pracą i dźwiganiem towaru stopniowo doprowadziło do obniżenia macicy i stąd te dolegliwości bólowe. Ze względu na jeszcze młody wiek – ucieszył mnie ten pozytywny komplement. Doktor zaproponował założenie silikonowego krążka który pomoże w moich dolegliwościach. Nie miałam nic do stracenia. Przy wstępnym badaniu, ginekolog sprawdził stan napięcia mięsni i dobrał odpowiedni rodzaj protezy – pessara.  Już na pierwszej wizycie poinformował mnie jak należy zakładać i dbać o higienę. Przepisał globulki hormonalne, by wzmocnić śluzówkę oraz żel do zakładania pessara. Byłam zdziwiona, że mam go sama sobie zakładać. Jednak materiał z którego jest wykonany, jest tak elastyczny i przyjazny dla ciała, że nie bałam się, że nie będę umiała go założyć. Sam krążek ma formę miękkiego talerzyka, który przy zakłądaniu i wyciąganiu łatwo się ściska. Oprócz tego nadal wykonuje swoje ćwiczenia wzmacniające brzucha. A najważniejsze, że moje dolegliwości  bólowe ustąpiły już po pierwszym założeniu tego cudownego krążka, a problem z częstomoczem znacznie się poprawił.  Pessar nie przeszkadza mi w życiu codziennym - jest niewyczuwalny. Do stosunków płciowych wyciągam go, myje, a rano znów zakładam. Pamiętam jednak, że od dzwigania ciężarów mam męża, który teraz więcej pomaga. Sytuacja ta nas bardziej zbliżyła do Siebie, mąż jeszcze bardziej się o mnie troszczy. Oboje uświadomiliśmy sobie jakie mogłyby być konsekwencje gdybym w porę nie zgłosiła się do specjalisty. Teraz razem śmiejemy się, cieszymy się życiem i uprawiamy sport – głównie ćwiczenia rozluźniające. Planujemy razem długie życie w zdrowiu."

Jak się czuła Liliana z obniżeniem macicy? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy: 

Liliana,: 62 lat
Diagnoza: obniżenie macicy
Stosuje: pessar talerzowy

„Z zawodu jestem lekarzem ginekologiem. Dotychczas myślałam, że problem dotyczył tylko moich pacjentek, które operowałam. W zawodzie ginekologa, jestem od ponad 30 lat. Zazwyczaj przy podobnych dolegliwościach, które mnie spotkały  - ja te pacjentki operowałam. Podczas mojej pracy jako ginekolog operator, większość czasu wykonywałam w pozycji stojącej. Operacje było nieraz długie i dla mnie męczące. Po każdej operacji miałam też obowiązki poza szpitalem. Zajmowałam się swoją schorowaną, leżącą mamą, którą też musiałam dźwigać. Wieczorami dolegliwości coraz bardziej dawały o sobie znać, do tego stopnia, że sięgałam po tabletki przeciwbólowe. Nie dopuszczałam do siebie myśli, że to jakiś stan chorobowy okolic intymnych, dlatego, że silne dolegliwości chorobowe kręgosłupa tłumaczyłam długim staniem. Jako lekarz, zaczęłam się sama diagnozować. Ze względu na wstyd, nie chciałam się zwrócić z problemem do kolegów. Bóle kręgosłupa to jedna sprawa, natomiast obniżona macica którą później sama sobie wybadałam to było dla mnie zaskoczenie. W tym momencie, mogę powiedzieć, że jako lekarz dbamy o innych a sami zostajemy z własnym problemem, według przysłowia „jak szewc bez butów chodzi”. W momencie gdy poczułam się jak pacjentka z takim problemem, przeraziłam się wizją operacji i rekonwalescencją po niej. Zaczęłam szukać innych metod leczenia. W czasie rozmowy z kolegami ze szpitala podpytałam jakie metody najczęściej stosują w podobnych sytuacjach. Rozważyłam spróbowanie metody najmniej inwazyjnej, o której od wielu lat słyszałam, ale nigdy jej nie brałam dla moich pacjentek pod uwagę. Teraz nadszedł ten moment gdzie musiałam wypróbować pessaroterapię na sobie. Nie mając doświadczenia zadzwoniłam do firmy Dr Herbich, chcąc skonsultować niby pacjentkę i trafiłam na Panią Monikę która tam pracuje. Podczas rozmowy z nią, gdzie udzielała mi praktycznych informacji na temat pessaroterapii, Pani Monika trafnie odkryła, że sprawa dotyczy mnie osobiście – i wtedy rozmowa zeszła na całkiem inny poziom. Jako ekspert wypytała mnie o wszystkie dolegliwości, ilość porodów, styl życia, napięcia mięsnie i wymiary pochwy. W trakcie rozmowy, ustaliłyśmy, że powinnam wypróbować pessar talerzowy o wymiarze 65mm. Doradziła mi również jak go mam założyć i  sprawdzić czy jest to dla mnie odpowiedni model i rozmiar. Byłam szczęśliwa, że wykonałam ten telefon, i trafiłam na tak wspaniałą i empatyczną osobę. Po zaledwie dwóch dniach miałam okazje już sama wypróbować pessar. Po tak szczegółowym instruktarzu nie było to trudne. Założenie okazało się dla mnie jako lekarza zaskakująco proste i odrazu poczułam ulgę i znaczną poprawę. Pomimo mojej obawy, pessar utrzymywał narządy idealnie a dolegliwości moje minęły. Byłam tak szczęsliwa, że po kilku dniach zadzwoniłam do Pani Moniki i podziękowałam za tak fachową pomoc w doborze pessara.  Od tego dnia u każdej pacjentki u której stwierdzam zaburzenie statyki narządu rodnego i nietrzymania moczu, zaczynam leczenie od pessaroterapii, a operacja to ostateczność. Po pessary dzwonię do Pani Moniki!“

Obniżenie macicy w starszym wieku

Obniżenie  macicy występuje najczęściej po menopauzie i w starszym wieku. Warto się jednak zatroszczyć o jego leczenie, bo długość życia rośnie i kobiety coraz więcej czasu spędzają w wieku pomenopauzalnym. Nieleczone obniżenie macicy może rozwinąć się w wypadanie macicy i zacząć dawać objawy, nawet jeśli wcześniej tak nie było. 

Niestety niektóre seniorki boją się iść do ginekologa. Pełność w pochwie, problemy z oddawaniem moczu lub wystającą z pochwy tkankę biorą za raka. Obawiają się, że będą musiały się leczyć, pójść do szpitala, a może nawet umrą. Na szczęście to “tylko” obniżenie  macicy, które nawet w tym wieku można (i warto) leczyć, nawet nieoperacyjnie np. pessaroterapią (o której przeczytasz już za chwilę). Bardzo często zdarza sie ,że seniorki dopiero zachęcone przez córki, wnuczki lub opiekunki  zgłaszają się z tym problemem do ginekologa.

Jak się czuła Bożena z obniżeniem macicy? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy:

Bożena: 73 lat
Diagnoza: obniżenie macicy
Stosuje: pessar grzybkowy cienki

Zobacz, jak wygląda obniżenie macicy u seniorek na przykładzie historii Bożeny.

„Jestem aktywną emerytką - dużo się ruszam. Mieszkam wraz z córka i pomagam przy małych wnukach ,niekiedy je dzwigam. Większość obowiązków przejęłam ,gdyż córka moja pracuje.To ja odprowadzam wnuki do szkoły i przedszkola, sprzątam i gotuje-czuję się poprostu  potrzebna.

Trzy lata temu pojechałam w góry, gdzie się trochę przeforsowałam. Po dłuższym wysiłku wystąpiły u mnie  bóle podbrzusza i problem z oddawaniem moczu . Po powrocie do pensjonatu okazało się, że coś mi się obsunęło w pochwie. Czułam się nie komfortowo,a dolegliwości mi co raz bardziej dokuczały. Częściej musiałam odwiedzać toaletę. Zamiast cieszyć się wyjazdem, ja zastanawiałam się co mi dolega. Spotkania ze znajomymi przestawały mnie cieszyć, krępowało mnie szukanie w każdej restauracji toalety.-czekałam dnia kiedy powrócę do domu. Zawsze byłam duszą towarzystwa, wesoła, zabawna. Dlatego kiedy moje nastawienie do życia się zmieniło koleżanka moja, zwróciła uwagę ze jestem jakoś zamknięta w sobie na tym wyjeżdzie. Nie dała mi spokoju i wówczas wyżaliłam się co mnie się przydarzyło podczas górskiej wyprawy. Było mi ciężko o tym mówic ,gdyż się wstydziłam, ale teraz wiem ,że to była mądra decyzja. Razem zaradziłyśmy problemowi. Jeszcze na wyjeżdzie moja bratnia dusza -koleżanka, zamówiła dla mnie termin na  wizytę u swojego ginekologa. Mogłam znów cieszyć się ostatnimi chwilami na wyjeżdzie,gdyż miałam wsparcie. Kiedy wróciłyśmy już do domów -niebawem nadszedł czas upragnionej wizyty. Nie wspominałam o niczym córce-ma ona swoje problemy. To moja znajoma poszła ze mną na wizytę do ginekologa. Tam po badaniach lekarz stwierdził obniżenie narządów rodnych. Byłyśmy obie zdziwione-tyle lat po porodzie? Lekarz dokładnie nam wytłumaczył ,ze obniżenie jest związane nie tylko z porodami ale też od wysiłku i ciężkiej pracy. Na wizycie dobrał dla mnie mała protezę-w kształcie grzybka, która miała te narządy podtrzymywać. A, że mam swoje lata to zazartował , że z wiekiem wszystko wypada; i zęby i  macica. Uśmiałyśmy się -była to najprzyjemniejsza wizyta. Doktor dopomógł problemom ,a i też pożartował. Oczywiście wspomniał ,że gdyby pessar nie pomagał, to będzie potrzebny zabieg chirurgiczny. Na ta chwilę mój grzybek świetnie się spisuję., Ja odwiedzam mojego lekarza i ciągle wspominam  pierwszą wizytę. Na tą chwilę pessar okazał się najlepszym rozwiązaniem. Nie dokucza, nie przeszkadza ,a jest skuteczny przy moich dolegliwościach."

Krystyna: 73 lat
Diagnoza: obniżenie macicy
Stosuje: pessar grzybkowy cienki

„Długo zwlekałam z wizytą u specjalisty, jednak po 2 latach w końcu trafiłam do dobrego lekarza. Ginekolog doradziła mi nie dźwigać więcej niż 5 kilogramów. Zalecił mi  na moje dolegliwości założenie pessara-silikonowego krążka.,aby uniknąć zabiegu operacyjnego,Dobrała mi pessar grzybkowy. Raz w miesiącu chodzę na wizytę kontrolną, podczas której doktor dba o mnie, o pochwę i mój pessar .Dodatkowo stosuję odpowiednie globulki i kremy do pochwy.  Cieszę z tego rozwiązania, bo mogłam odwołać operację usunięcia macicy, której się bardzo obawiała,gdyż mam już swoje lata i każdy zabieg to dodatkowe obciążenie dla organizmu.. Pessar trzyma wszystko na swoim miejscu - nawet nie czuję, że go mam. Nawet dolegliwości ze strony pęcherza moczowego się unormowały-wyprózniam się do końca.

Czekałam 2 lata z decyzją i bardzo żałuję, że nie skorzystałam z niego prędzej już przy pierwszych dolegliwościach. Próbowałam dowiedzieć się wszystkiego o możliwych operacjach, chodziłam do specjalistów ginekologów, którzy proponowali mi pessaroterapię. Zapobiegł on operacji i wszystkim komplikacjom, jakie mogą się zdarzyć - tuż po niej albo po latach, gdy trzeba ją powtórzyć. Pessar okazał się najlepszą decyzją.”

Obniżenie macicy - leczenie

Możliwości leczenia dzielimy na operacyjne i nieoperacyjne. Nim zdecydujesz się na zabieg, wypróbuj metody nieinwazyjne. Operacji nie będziesz mogła już cofnąć.

Obniżenie macicy - leczenie zachowawcze

Leczenie zachowawcze polega na zapobieganiu zaparciom (dieta z dużą ilością błonnika, picie dużych ilości wody), unikanie dźwigania przedmiotów powyżej 5 kilogramów, schudnięcie do zdrowej masy ciała (BMI między 20 a 25).

Obniżenie macicy - pessaroterapia

Pessaroterapia polega na umieszczeniu w pochwie elastycznej silikonowej wkładki, która podtrzymuje macicę, aby ta nie obniżała się. Pessar za pierwszym razem dopasowuje ginekolog, dobierając odpowiedni model i rozmiar. Następnie pacjentka może sama go wyjmować, czyścić i wkładać raz na 1-2 tygodnie (albo częściej, jeśli odczuwa taką potrzebę). Jeżeli pacjentka jest starsza i będzie miała z tym problem, może to robić ginekolog podczas wizyty. 

Pessary mogą również zaradzić na inne problemy uroginekologiczne np. wysiłkowe nietrzymanie moczu. Mogą go stosować kobiety w każdym wieku, bez względu na stan zdrowia, niezależnie od przyjmowanych leków. Dobrze dobrany pessar pozwala uniknąć operacji.

Przy obniżeniu macicy podczas stosowania pessara możesz planować zajście w kolejną ciążę. 

Zastosowanie pessaroterapii odpowiednio wcześnie u kobiet przed menopauzą może spowodować cofnięcie się obniżenia macicy i niwelowania objawów z tym związanych. W takim przypadku kobieta może przestać nosić pessar cały czas i zakładać go tylko w szczególnych przypadkach np. podczas ciężkiej pracy.

U kobiet w trakcie menopauzy z obniżeniem macicy zaleca się pessaroterapię - pessar ginekologiczny model i rozmiar dobierany do danej pacjentki  w zależności od rodzaju schorzenia. Uzupełnieniem leczenia mogą być ćwiczenia mięśni dna miednicy z założonym pessarem. Istnieją przypadki, gdy pessaroterapia pomaga na tyle, że po pewnym czasie noszenia pessar plus ćwiczenia można całkowicie zrezygnować z jego noszenia. Stosując się do zaleceń lekarza np: nie dźwigać, uregulować zaparcia. Bardzo często pessaroterapia zapobiega dalszemu obniżaniu macicy i jej wypadaniu. Czasami kobiety pomimo próby z tą metodą leczenia, decydują się na operację. 

U seniorek pessaroterapia może stanowić jedyną możliwość leczenia. Obniżenie macicy często jest bardzo zaawansowane (2 stopień obniżenia przechodzący w 3 stopień) a objawy nasilone (ból, problemy z oddawaniem moczu, uczucie pełności w pochwie). Założenie pessara może spowodować natychmiastowe ustąpienie dolegliwości.

Jakie pessary stosuje się na obniżenie  macicy? 

Dobrze dobrany pessar przywraca anatomiczne położenie macicy. Dzięki pessaroterapii, pacjentki mogą znowu prowadzić aktywny tryb życia, jak np.:

• uprawiać stosunki seksualne,
• pływać,
• wykonywać większość ćwiczeń gimnastycznych,
• spacerować. 

Należy jednak pamiętać, aby unikać aktywności lub czynności, które powodują wzrost ciśnienia w obrębie jamy brzusznej, jak np.: dźwiganie ciężkich przedmiotów, skakanie, uregulowanie zaparć itp. Zawsze należy indywidualnie skonsultować z lekarzem prowadzącym, decyzję o tym jak intensywny tryb życia może prowadzić kobieta, która stosuje pessaroterapię. 

W celu leczenia obniżenia macicy od 1 do 2 stopnia i początku wypadania 3 stopnia stosuje się:

• pessar pierścieniowy gruby

Na powyższej ilustracji znajduje się pessar pierścieniowy gruby Dr Herbich (rys. 9)

• pessar talerzowy,

Na powyższej ilustracji znajduje się pessar talerzowy Dr Herbich (rys. 10)

Zobacz sama na poniższych zdjęciach, jak bardzo elastyczne są pessary pierścieniowy gruby i talerzowy.

Na powyższej ilustracji pokazana jest elastyczność pessara pierścieniowego grubego Dr Herbich (rys. 11)

Na powyższej ilustracji pokazana jest elastyczność pessara talerzowego Dr Herbich (rys. 12)

Zobacz, w jaki sposób pessar przywraca prawidłową anatomię dna miednicy w przypadku obniżenia macicy i pochwy. Poniższa ilustracja (rys.13) ukazuje obniżenie macicy od 1. do 2. stopnia i początek wypadania macicy 3. stopnia.

rys. 13

Z kolei rysnek nr 14 pokazuje, jak zastosowanie pessara pierścieniowego grubego i talerzowego unosi do pozycji anatomicznej macicy, likwidując lub zmniejszając obniżenie narządu.

rys. 14

Poza tym, że pessar na obniżenie macicy występuje w 3 różnych rodzajach, indywidualnie dobiera się również jego rozmiar. To zapewnia komfort i niewyczuwalność pessara na co dzień.

Gdy mamy do czynienia z zaawansowanym wypadaniem macicy 3 oraz całkowitym wypadaniem 4. stopnia, stosuje się:

• pessar grzybkowy cienki.

rys. 15

Pessar grzybkowy cienki dzięki swojej elastyczności kapelusza jest łatwy do zakładania i wyjmowania przy wypadaniu macicy. Na poniższej ilustracji pokazana jest elastyczność pessara grzybkowego cienkiego Dr Herbich (rys. 16).

rys. 16

Zobacz, w jaki sposób pessar przywraca prawidłową anatomię dna miednicy (macicy) w przypadku wypadania macicy. Poniższa ilustracja ukazuje (rys. nr 17) wypadanie 4. stopnia macicy.

rys.17

Poniższa ilustracja (rys. nr 18) pokazuje, jak zastosowanie pessara grzybkowego unosi do pozycji anatomicznej kikut pochwy, likwidując lub zmniejszając wypadanie narządu. 

rys. 18

Obniżenie macicy - ćwiczenia

Podstawowymi ćwiczeniami, które pomagają na obniżenie macicy, są te, które wzmacniają dno miednicy, czyli ćwiczenia mięśni dna miednicy, inaczej ćwiczenia mięśni Kegla. Początkowo znalezienie mięśni dna miednicy może być trudne, ponieważ ich nie widzisz, jak np. mięśni brzucha. Mięśnie dna miednicy stanowią hamak, który podpiera macicę, pęcherz i jelita. Aby je znaleźć, spróbuj zatrzymać strumień moczu w trakcie oddawania go albo powstrzymać gazy. Wtedy napniesz mięśnie dna miednicy. 

Gdy będziesz wykonywała ćwiczenia mięśni Kegla, pamiętaj, aby nie wstrzymywać oddechu i nie napinać mięśni brzucha, ud czy pośladków. Będziesz czuła się bardziej komfortowo i zapobiegniesz niekontrolowanemu wyciekaniu moczu, jeśli przed ćwiczeniami opróżnisz pęcherz. Gdy już zaznajomisz się z ćwiczeniami, staną się one proste, jak codzienny nawyk.

Sprawdź także: Jak wykonywać ćwiczenia mięśni Kegla w ciąży i po porodzie

Obniżenie macicy - operacja

Do operacyjnych metod leczenia obniżenia  macicy należy laseroterapia, podwieszenie macicy za pomocą siatki, kolpokleiza i histerektomia.

Laseroterapia polega na wprowadzeniu do pochwy lasera, który stymuluje wzrost poziomu kolagenu. Zabieg można zastosować, jeśli obniżenie macicy nie jest jeszcze zbyt zaawansowane (1., 2. stopień) i pacjentka jest jeszcze młoda (przed menopauzą). Im mniejszy stopień obniżenia, tym potencjalny efekt będzie lepszy. Po menopauzie poziom kolagenu spada, obniżenie  macicy jest zwykle bardziej zaawansowane i efekt lasera może okazać się niewystarczający. 

Poza tym badania potwierdzające skuteczność laseroterapii wykazują niską jakość, co oznacza brak dowodów na jej skuteczność. Warto również wziąć pod uwagę potencjalne komplikacje po zastosowaniu lasera. Należą do nich blizny i oparzenia pochwy, ból w trakcie seksu oraz przewlekłe dolegliwości bólowe.

Inną możliwość stanowi operacja podwieszenia macicy za pomocą siatki. Można to zrobić przez brzuch lub przez pochwę. Ta pierwsza wykazuje większą i dłuższą skuteczność (85-90% do 10 lat po operacji), ale wiąże się z większym ryzykiem komplikacji i dłuższym pobytem w szpitalu. W związku z tym zaleca się ją młodszym kobietom. 

Podwieszenie macicy za pomocą siatki przez pochwę wykazuje 70% skuteczność w ciągu pierwszych 5 lat, następnie zmniejsza się. Natomiast wiąże się z mniejszym ryzykiem komplikacji i krótszym pobytem w szpitalu. 

Według badań, niezależnie od metody, 10-20% kobiet będzie musiało powtórzyć operację ze względu na nawrót objawów.

Najbezpieczniejszą, najmniej inwazyjną operacją dla starszej kobiety jest Kolpokleiza. Dlaczego? To prosty zabieg, który polega na zaszyciu wejścia do pochwy. Dzięki temu macica przestaje wypadać, ponieważ wejście do pochwy bardzo się zwęża. Niestety po Kolpokleizie niemożliwy jest seks z penetracją. Dlatego poleca się go paniom nieaktywnym seksualnie. Natomiast przy tej metodzie leczenia ryzyko nawrotu wypadania macicy jest bardzo mało prawdopodobne.

Inną, rozległą operację, stanowi Histerektomia, czyli inaczej usunięcie macicy. Czasem wycina się macicę razem z jajnikami, co u młodszych pań prowadzi do wcześniejszej i natychmiastowej menopauzy. Niemożliwe jest już zajście w ciążę. Warto pamiętać, że istnieje tak wiele innych metod leczenia, że obniżenie lub wypadanie macicy nie powinno stanowić jedynego powodu Histerektomii. Jeśli jednocześnie występuje endometrioza, rak macicy, endometrium, jajnika, szyjki macicy lub jajników czy mięśniaki macicy, które nie reagują na mniej inwazyjne leczenie, to operacja może być wskazana. Jednak dopiero wtedy i warto wcześniej wypróbować inne metody leczenia.

Obniżenie macicy a bieganie

Jeśli chcesz zacząć biegać albo wrócić do tego sportu, skonsultuj się wpierw ze swoim lekarzem lub z urofizjoterapeutą, który specjalizuje się w dnie miednicy. Zacznij biegać dopiero wtedy, gdy specjalista Ci na to pozwoli. A nawet wtedy, biegaj inaczej niż wszyscy. Jak? Zachęcamy do przeczytania naszego artykułu: Obniżenie i wypadanie macicy a aktywność fizyczna.

Podsumowanie

Obniżenie macicy jest w stanie znacząco pogorszyć jakość życia kobiety w każdym wieku. Jednak najczęściej występuje po menopauzie i u seniorek. Jak leczyć obniżenie  macicy? Bezinwazyjnie za pomocą pessaroterapii, fizjoterapii oraz operacyjnie: laseroterapią, podwieszeniem macicy za pomocą siatki, Kolpokleizą i Histerektomią. Lekarz pomoże Ci dobrać metodę leczenia do Twoich potrzeb. Coraz częściej z problemem obniżenia macicy i nietrzymania moczu zgłaszają się młode kobiety które uprawiają sport. 

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.