Obniżenie i wypadanie kikuta pochwy - przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest  wypadanie szczytu (kikuta) pochwy i jak wygląda

Wypadanie szczytu pochwy należy rozumieć każde obniżenie kikuta pochwy, od nieznacznego aż po całkowite wypadanie. Jak wygląda? Jeśli dojdzie do wypadnięcia szczytu pochwy, zaczyna wystawać ze sromu szczyt pochwy (tkanka pochwy).

rys.1

Na powyższej ilustracji (rys. nr 1) pokazana jest poprawna anatomia narządów miednicy mniejszej przed histerektomią. Z kolei na ilustracji  (rys. nr 2) pokazany jest stan po histerektomii.

rys.2

Powyższa ilustracja pokazuje stan po histerektomii, operacji usunięcia macicy, w którym nie występuje obniżenie ani wypadanie szczytu pochwy (rys. 2).

Różne stadia obniżenia kikuta pochwy

Opisuje je obiektywna skala POP-Q (Pelvic Organ Prolapse Quantification System). Służy ona ocenie stopnia zaburzeń statyki narządu rodnego, w tym przypadku obniżenia lub wypadania szczytu pochwy:

Stopień 0 - nie stwierdza się obniżenia ani wypadania szczytu pochwy (rys. nr 3),

rys.3

Powyższa ilustracja ukazuje stopień 0 skali POP-Q po histerektomii (rys. nr 3)

Stopień 1 - szczyt pochwy obniża się nieznacznie. Narządy miednicy nadal są dobrze podparte. W związku z tym objawy, jeżeli w ogóle występują, są niewielkie (rys. nr 4).

rys.4

Powyższa ilustracja pokazuje 1 stopień w skali POP-Q. To stan, w którym szczyt pochwy nieznacznie się obniża (rys. nr 4)

Stopień 2 - szczyt pochwy obniżył się mocniej w porównaniu do stopnia 1. Jeszcze nie widać go na zewnątrz pochwy. Objawy są już bardziej odczuwalne. (rys. nr 5),

rys.5

Powyższa ilustracja ukazuje 2 stopień w skali POP-Q. To stan, w którym szczyt pochwy obniża się do połowy długości pochwy (rys. nr 5)

Stopień 3 - szczyt pochwy albo obniża się dalej, do przedsionka pochwy albo wystaje z jej otworu. Czasem szczyt pochwy widoczny jest wtedy, gdy kobieta kaszle, kicha, śmieje się lub dźwiga. Objawy są już bardziej odczuwalne, znacznie obniżają komfort życia kobiety.  (rys. nr 6),

rys.6

Na ilustracji powyżej szczyt pochwy obniża się do przedsionka pochwy lub zaczyna wystawać z otworu pochwy. To 3 stopień w skali POP-Q (rys. nr 6).

Stopień 4 - oznacza wypadnięcie całkowite na całej długości pochwy. Szczyt pochwy wypada całkowicie, jest trwale widoczny na zewnątrz pochwy. Objawy są teraz poważne i bardzo uciążliwe dla pacjentk i (rys. nr 7).

rys.7

Na ilustracji powyżej znajduje się całkowite wypadanie szczytu pochwy z lub bez obniżenia lub wypadania narządów towarzyszących. To 4 stopień w skali POP-Q (rys. nr 7)

Na podstawie między innymi wywiadu, kwestionariusza lekarz ocenia, czy pacjentce raczej pomogą zachowawcze metody leczenia, czy jednak potrzebna będzie operacja. To, że stan jest zaawansowany, nie oznacza, że konieczna jest operacja. W każdym wypadku warto zacząć od leczenia zachowawczego, ponieważ może ono okazać się skuteczne. Zawsze można z niego zrezygnować i zdecydować się na operację.

Przyczyny obniżenia i wypadania kikuta pochwy

Wypadanie/obniżenie szczytu pochwy jest wynikiem przeprowadzenia histerektomii (usunięcia macicy). Inne przyczyny, które po histerektomii mogą wpłynąć na obniżenie lub wypadanie szczytu pochwy to: osłabienie lub uszkodzenie więzadeł i mięśni podtrzymujących pochwę, pęcherz moczowy oraz odbyt, a także formy wysiłku fizycznego, w wyniku którego występuje nacisk na te partie mięśni. Ryzyko wystąpienia obniżenia lub wypadania kikuta pochwy jest także wyższe u kobiet po histerektomii, które rodziły drogami natury.

Obniżeniu lub wypadaniu kikuta pochwy często towarzyszy wypadanie sąsiednich narządów (pęcherza moczowego i odbytnicy).

Wśród przyczyn obniżenia i wypadania kikuta pochwy wymienia się:

• histerektomię — jest to najczęstsza przyczyna tego schorzenia. Stwierdza się po 1,8 do 11,6% zabiegach histerektomii, wykonanych odpowiednio z powodu chorób niezłośliwych i zaburzeń statyki narządów rodnych. Według badania wykonanego w Austrii częstość obniżenia i wypadania pochwy określono dokładniej na 6-8%,
• poród siłami natury przed histerektomią, zwłaszcza gdy rodzą się duże dzieci, gdy rodzi się wiele dzieci, po wydłużonej drugiej fazie porodu lub kiedy dochodzi do uszkodzenia nerwów,
• menopauza (po usunięciu jajników podczas histerektomii lub następująca z wiekiem) jest skutkiem spadku poziomu estrogenów we krwi. Wpływa negatywnie na siłę i elastyczność mięśni dna miednicy,
• przewlekłe zaparcia, które rozwijają się na skutek zespołu jelita nadwrażliwego (IBS), niezdrowej diety lub braku ruchu;
• przewlekły kaszel, który towarzyszy alergiom, paleniu papierosów i zapaleniu oskrzeli,
• dźwiganie: od nowonarodzonego dziecka do pracy wymagającej dźwigania i niektórych dziedzin sportu,
• inne dyscypliny sportowe, w których mocno uderza się o nawierzchnię stopami np. bieganie (również w maratonach), gimnastyka, aerobik,
• geny. Jeśli Twoja mama lub siostra choruje na tę chorobę, automatycznie u Ciebie wzrasta ryzyko jej rozwinięcia się,
• schorzenia dotykające nerwy i mięśnie np. stwardnienie rozsiane, zespół Marfana (z brakiem kolagenu), czy rozszczep kręgosłupa.

Wypadanie kikuta pochwy — objawy

Kobiety z wypadaniem kikuta pochwy mogą mieć różne objawy. Najczęściej czują dyskomfort (uczucie pełności w pochwie) oraz mają uczucie obniżenia wypadania pochwy. Mogą również odczuwać bóle w trakcie współżycia. Wybrzuszenie szczytu pochwy w kierunku jej niższej części może także utrudniać stanie lub chodzenie. Pociąganie pęcherza moczowego lub jego obniżenie się może prowadzić do zalegania moczu oraz wtórnie do nawracających zapaleń układu moczowego.

Im bardziej obniżone narządy rodne (szczyt pochwy), tym objawy i dolegliwości bardziej nasilone. 

Kobiety dotknięte wypadaniem szczytu pochwy relacjonują różne objawy. Wśród najczęstszych wymieniają:

Objawy fizyczne:

• Objawy bólowe i dyskomfort:
  • uczucie ciśnienia, bólu lub pełności w pochwie
  • ból w trakcie stosunku
• Objawy związane z uszkodzeniem tkanki:
  • krwawienie spowodowane kontaktem z bielizną
• Objawy związane z dysfunkcją narządów:
  • wyciekanie moczu lub stolca w sytuacji intymnej
  • zastój moczu z częstymi zapaleniami pęcherza
  • wypadanie tamponów

Objawy związane z funkcjonowaniem seksualnym:

• brak doznań podczas seksu

Objawy związane z ograniczeniami fizycznymi:

• trudność w staniu lub chodzeniu

Konsekwencje psychiczne:

• wpływ na zdrowie psychiczne  

Jak widzisz, symptomy mogą być łagodne, ale nierzadko ograniczają codzienną aktywność kobiety. 

Co kobiety mówią o wypadaniu szczytu pochwy

Przeczytaj wypowiedzi kobiet na temat tego, jak się czuły z wypadaniem szczytu pochwy. Dowiedz się, jakie występowały u nich objawy.

Grażyna, zdiagnozowana w wieku 55 lat

“Po operacji usunięcia macicy, czyli histerektomii, lekarz ostrzegał mnie, że teraz ryzyko wystąpienia wypadania szczytu pochwy jest u mnie większe. I miał rację. Kilka lat po operacji zaczęłam odczuwać bóle w dole brzucha i w czasie stosunków. W pochwie miałam dziwne uczucie pełności. Do tego dołączyło nietrzymanie moczu. Poszłam do lekarza, który wyjaśnił mi, że śilnie obniżający się  szczyt pochwy często pociąga za sobą inne organy, na przykład pęcherz moczowy. I tak jest u mnie. Na szczęście zastosowanie pessara pierścieniowego grubego wyeliminowało wszystkie objawy.”

Kiedy szukać pomocy?

Pomocy warto szukać już przy pierwszych objawach. Po badaniu ginekologicznym może okazać się, że stopień obniżenia kikuta pochwy jest na tyle mały, że schorzenie można odwrócić prostymi metodami. Obowiązuje zasada: im wcześniej, tym lepiej. Nieleczone obniżenie lub wypadanie kikuta pochwy może prowadzić do  pojawienia się bólu oraz infekcji. Bez leczenia może się pogarszać. Obniżenie może przejść w wypadanie, co może przełożyć się na nasilenie bólu oraz pogłębienie się schorzenia.

Jak zdiagnozować obniżenie lub wypadanie kikuta pochwy

Jeżeli obserwujesz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, umów się na wizytę u ginekologa. Lekarz postawi diagnozę na podstawie wywiadu oraz przeprowadzonego badania. Powinno ono obejmować badanie palpacyjne we wziernikach oraz USG przezpochwowe. Na tej podstawie oceni, czy jest to obniżenie lub wypadanie szczytu pochwy oraz jak bardzo jest ono zaawansowane.

W momencie pojawienia się objawów umów się na wizytę u specjalisty. Jak będzie wyglądała?:

1. Wywiad medyczny: Lekarz zbierze od Ciebie wywiad dotyczący aktualnych objawów, ogólnego stanu zdrowia oraz występowania choroby w rodzinie.
2. Badanie ginekologiczne: Następnie zbada na fotelu ginekologicznym z pomocą wzierników, dzięki czemu zyska szerszy obraz schorzenia. Być może będziesz poproszona o zmianę pozycji bądź napięcie mięśni.
3. Diagnostyka obrazowa: Wykona USG przezpochwowe w celu określania stopnia zaawansowania schorzenia.
4. Dodatkowe badania: Jeśli dodatkowo masz problemy z pęcherzem moczowym, lekarz może zlecić badania w kierunku zakażenia.

Sposoby leczenia obniżenia i wypadania kikuta pochwy

Istnieje szereg metod leczenia obniżenia i wypadania kikuta pochwy. Wybór konkretnej z nich zależy od kilku czynników:

• ciężkości objawów,
• stopnia zaawansowania schorzenia,
• wieku i stanu zdrowia,
• planów macierzyńskich.

Nieoperacyjne leczenie wypadania lub obniżenia kikuta pochwy

Sposób leczenia obniżenia lub wypadania kikuta pochwy zależy od wielu czynników, między innymi, od stopnia jego zaawansowania.

Stopnie obniżenia narządu rodnego opisuje skala Pelvic Organ Prolapse Quantification (POP-Q) System, przy czym pierwszy stopień oznacza nieznaczne obniżenie narządów, a 4 stopień – ich wypadanie (rys. nr 8 ).

Obniżeniu lub wypadaniu szczytu pochwy może (ale nie musi) towarzyszyć obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego (cystocele) i/lub ściany odbytnicy (rectocele). Poniższa ilustracja przedstawia od lewej: poprawny stan po histerektomii (wycięciu macicy), następnie coraz większe obniżenie kikuta pochwy z towarzyszącym obniżeniem pęcherza moczowego i ściany odbytnicy, aż po wypadanie powyższych narządów.

rys.8

Powyższa ilustracja ukazuje wszystkie 4 stopni w skali POP-Q - od stanu po histerektomii bez obniżenia szczytu pochwy, przez lekkie obniżenie, po wypadanie z otworu pochwy (rys. nr 8).

Według zaleceń brytyjskiego stowarzyszenia uroginekologicznego (British Society of Urogynaecology) przy 1 i 2 stopniu obniżenia kikuta pochwy zaleca się przede wszystkim leczenie nieinwazyjne, tzw. terapię konserwatywną. Powinna ona obejmować ćwiczenia mięśni dna miednicy i/lub zastosowanie pessara pochwowego. Leczenie operacyjne warto rozważyć dopiero przy zaawansowanych objawach wypadania szczytu pochwy, chociaż także wtedy skuteczną i bezpieczną alternatywą jest pessaroterapia.

Leczenie zachowawcze

Leczenie zachowawcze to inaczej terapia odwracalna. Po prawidłowym dobraniu i założeniu pessara kobieta od razu odczuwa ulgę, dolegliwości znikają. Wiele kobiet zostaje przy pessaroterapii, a niektóre po czasie rezygnują i decydują się na (lub lekarz zaleca) operację. Często pessar wystarcza, żeby uwolnić kobietę od dolegliwości. Innym razem to za mało, wówczas sięga się po metodę niezachowawczą, czyli operację. 

Nierzadko ginekolodzy zalecają uważne oczekiwanie na ewentualne pojawienie się nowych objawów lub powikłań. Dotyczy to wypadania bezobjawowego lub o łagodnym przebiegu.

Na każdym etapie warto zmienić złe nawyki. Oto zalecenia dotyczące stylu życia:

• Kontrola masy ciała i zrzucenie zbędnych kilogramów
• Zmniejszenie ciśnienia wewnątrz brzucha - wyleczenie przyczyny kaszlu oraz zmniejszenie ciśnienia wewnątrz brzucha
• Prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, unikanie zaparć
• Unikanie przeciążeń fizycznych - nie należy podnosić ciężkich przedmiotów i zrezygnować z uprawiania niektórych sportów

Wsród metod leczenia wypadania szczytu pochwy zaliczamy:

1. Pessaroterapia: użycie pessarów, czyli specjalnych wkładek silikonowych wspierających narządy miednicy mniejszej
2. Rehabilitacja: ćwiczenia fizjoterapeutyczne wspomagające mięśnie dna miednicy
3. Farmakoterapia: stosowanie odpowiednich leków

Pessaroterapia

Pessaroterapia szczególnie dobrze sprawdza się u kobiet z wypadaniem szczytu pochwy. Co o tym mówią badania? Okazuje się, że pessary są skuteczne nawet  u 60% kobiet. Stanowią dobre rozwiązanie dla kobiet:

• chcących pozostać aktywne seksualnie,
• niechętnych operacji lub niekwalifikujących się do niej,
• oraz potrzebujących odpoczynku od dolegliwości w oczekiwaniu na operację. 

Pessar jest silikonowym krążkiem, który umieszcza się w pochwie, żeby podwiesić narządy rodne jak w hamaku. 

U pacjentek z obniżeniem szczytu pochwy ginekolodzy zalecają pessar pierścieniowy, który dodatkowo umożliwia współżycie. Natomiast u pacjentek z całkowitym wypadaniem szczytu pochwy sprawdzi się pessar grzybkowy cienki. Metoda ta jest bezpieczna, rzadko daje skutki uboczne np. stan zapalny lub krwawienie. Pessar dobiera lekarz, on też po raz pierwszy zakłada go pacjentce. Po przyuczeniu pacjentki przez lekarza większość kobiet potrafi samodzielnie wyjmować, myć i ponownie zakładać pessar.

Fizjoterapia

Fizjoterapia dna miednicy ma za zadanie wzmocnić mięśnie tego obszaru. Skuteczności fizjoterapii dowodzi szereg badań. We wnioskach z przeglądu Cochrane z 2011 roku napisano, że już 6 miesięcy ćwiczeń pod okiem trenera natychmiast daje ulgę w objawach przy obniżeniu kikuta pochwy w stopniu I i II w skali POP-Q.

Leczenie farmakologiczne

Kremy z estrogenem stosowane dopochwowo są skuteczne u pacjentek z łagodnym obniżeniem i wypadaniem szczytu pochwy. Łagodzą objawy takie jak dyskomfort w pochwie czy ból w trakcie stosunku. Estrogen może mieć też formę tabletki dopochwowej lub krążka umieszczanego w pochwie. U kobiet po usunięciu macicy będzie potrzebne nawilżenie.

Leczenie operacyjne wypadania kikuta pochwy

Kiedy leczenie operacyjne jest najlepszym wyjściem? Istnieje kilka scenariuszy, kiedy lekarz zaleca tę metodę:

• obecne są objawy obniżenia/wypadania szczytu pochwy, czyli stadium umiarkowane do ciężkiego,
• objawom z pochwy towarzyszy nietrzymanie moczu lub kału,
• zawodzą metody nieoperacyjne, czyli zachowawcze: pessaroterapia, fizjoterapia lub leczenie farmakologiczne,
• kobieta ze stadium umiarkowanym do ciężkiego preferuje metodę operacyjną.

Do najskuteczniejszych operacji eksperci zaliczają sakrokolpopeksję laparoskopową (czyli tak zwaną siatkę) i kolpokleizę.

Kolpokleizę, czyli zamknięcie pochwy, specjalista może przeprowadzić przez powłoki brzuszne, laparoskopię lub z pomocą robota. To metoda znana od 1962 r., przez dziesięciolecia została wielokrotnie modyfikowana. To dobra opcja dla pacjentek w starszym wieku, nieplanujących w przyszłości seksu. Wśród zalet tej metody wymienia się:

• dużą skuteczność, która sięga 90-95%,
• możliwość przeprowadzenia w znieczuleniu miejscowym jak i ogólnym,
• niewielką bolesność,
• szybką rekonwalescencję,
• wysoki poziom zadowolenia wśród pacjentek.

Założenie siatki mocującej do więzadeł to kolejna z metod. W przypadkach bardziej zaawansowanych (POP-Q 2-4) lekarze zalecają podwieszenie kikuta pochwy do więzadła krzyżowo-kolcowego za pośrednictwem materiałów protezujących. W tym drugim przypadku stosuje się polipropylen. Podwieszenie kikuta pochwy wykonuje się w znieczuleniu, będziesz musiała pozostać w szpitalu przez 1-3 dni. Siatka przywraca prawidłową anatomię dna miednicy, przytrzymuje narządy na miejscu. Komplikacje są rzadkie i obejmują:

• ból po operacji,
• uszkodzenie nerwów,
• nietrzymanie moczu i kału,
• zaparcia,
• problemy w życiu intymnym,
• uszkodzenie pęcherza moczowego i jelita.

Jak działa leczenie pessaroterapią przy obniżeniu lub wypadaniu kikuta pochwy

Dobrze dobrany pessar przywraca anatomiczne położenie narządu rodnego. Dzięki temu pacjentki, które stosują pessary ginekologiczne mogą znowu żyć aktywnie, na przykład:

• pływać,
• uprawiać seks,
• jeździć na rowerze,
• spacerować,
• wykonywać większość ćwiczeń gimnastycznych.

Powinny jedynie unikać czynności, które podnoszą ciśnienie w jamie brzusznej, takich jak dźwiganie czy skakanie. Decyzję o tym, jak intensywny tryb życia może prowadzić kobieta, która stosuje pessaroterapię, warto jednak zawsze indywidualnie skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Poniższy film ukazuje, jak wyglądają kolejne stopnie obniżenia i wypadania kikuta pochwy oraz jak w takiej sytuacji działa pessaroterapia.

W leczeniu obniżenia kikuta pochwy (szczytu pochwy) 1. do 2 stopnia i początku 3. stopnia stosuje się:

• pessar talerzowy,

• pessar pierścieniowy gruby,

Pessar pierścieniowy gruby i talerzowy  poprzez swoją elastyczność są  komfortowy do noszenia przy obniżeniu szczytu pochwy.

Zobacz, w jaki sposób pessar przywraca prawidłową anatomię dna miednicy (kikuta pochwy) w przypadku obniżenia kikuta pochwy. Poniższa ilustracja ukazuje obniżenie od 1. do 2 stopnia i początek 3. stopnia kikuta pochwy (rys. nr 15).

rys.15

Z kolei poniższa ilustracja pokazuje, jak zastosowanie pessara pierścieniowego grubego i talerzowego unosi do pozycji anatomicznej kikut pochwy, likwidując lub zmniejszając obniżenie narządu  (rys. nr 16).

rys.16

Poza tym, że pessar występuje w 3 rodzajach, indywidualnie dobiera się również jego rozmiar. To zapewnia komfort i niewyczuwalność pessara na co dzień.

Gdy mamy do czynienia z zaawansowanym 3 stopniem oraz całkowitym wypadaniem 4. stopnia, stosuje się:

• pessar grzybkowy cienki.

Pessar grzybkowy cienki   poprzez swoją elastyczność są  komfortowy do noszenia przy wypadaniu szczytu pochwy.

Zobacz, w jaki sposób pessar przywraca prawidłową anatomię dna miednicy (kikuta pochwy) w przypadku wypadania szczytu pochwy.

rys.20

Powyższa ilustracja ukazuje wypadanie 4. stopnia kikuta pochwy (rys. nr 20) .

rys.21

Powyższa ilustracja pokazuje, jak zastosowanie pessara grzybkowego unosi do pozycji anatomicznej kikut pochwy, likwidując lub zmniejszając wypadanie narządu (rys. nr 21) 

Wypadanie kikuta pochwy po histerektomii — co warto wiedzieć

Obniżanie lub Wypadanie szczytu pochwy po histerektomii (post-hysterectomy vaginal vault prolapse – PHVP) jest częstym powikłaniem operacji usunięcia macicy. Dochodzi do niego wówczas, gdy w trakcie histerektomii lekarz nie umocuje do kikuta pochwy pewnych struktur. Podtrzymują one górną część pochwy i macicę na miejscu.

Zapobieganie obniżaniu się i wypadaniu kikuta pochwy

Istnieje kilka sprawdzonych naukowo metod zapobiegania obniżaniu się i wypadania kikuta pochwy:

• staraj się utrzymywać wagę w zdrowych granicach. Jeśli chorujesz na otyłość, postaraj się zrzucić nadmiar kilogramów,
• wybieraj pokarmy bogate w błonnik. Dzięki temu unikniesz zaparć,
• rzuć palenie. Dlaczego to takie ważne? Palenie papierosów może prowadzić do przewlekłego kaszlu. To z kolei obciąża dno miednicy.

Jak wypadający kikut pochwy wpływa na życie codzienne i zdrowie psychiczne pacjentki

Wypadający kikut pochwy znacząco wpływa i na aktywność seksualną, postrzeganie własnego ciała, jak i ogólną jakość życia. Wśród symptomów, które mają na to największy wpływ, wymienia się: konieczność częstego korzystania z toalety, ból w trakcie stosunku czy wyciek moczu w trakcie kichania, kaszlu i wysiłku fizycznego.

Istnieje szereg kwestionariuszy do oceny jakości życia pacjentek np.:

• Pelvic Organ Prolapse/Urinary Incontinence Sexual Questionnaire-12,
• International Consultation on Incontinence Modular Questionnaire [ICIQ]-Vaginal Symptoms, ICIQ-Urinary Incontinence.

Inne kwestionariusze dotyczą wpływu choroby na codzienną aktywność pacjentek np.:

• Pelvic Floor Distress Inventory,
• Pelvic Floor Impact Questionnaire,
• Colorectal-Anal Distress Inventory,
• Incontinence Impact Questionnaire,
• Urogenital Distress Inventory.

Częste oddawanie moczu prowadzi do zakłopotania i lęku. Z tego powodu niektóre pacjentki przestają wychodzić z domu. Wiele pań rezygnuje z uprawiania sportu. Również myśl o bólu w trakcie stosunku potęguje dyskomfort i lęk. W stopniu III i IV pacjentki o wiele częściej chorują na depresję. Problem może dotykać nawet 97% kobiet, najczęściej przy nietrzymaniu moczu.

Wypadanie i obniżanie szczytu pochwy — podsumowanie

Obniżenie i wypadanie szczytu pochwy może przytrafić się każdej kobiecie po usunięciu macicy (histerektomii) . Na szczęście istnieje obecnie wiele metod - zachowawczych i operacyjnych - które mogą temu zaradzić. Najważniejsze to świadomie dokonać wyboru, zaczynając od metod mniej inwazyjnych, i znaleźć tę jedną (lub ich kombinację) dla siebie. Chociaż obniżenie i wypadanie szczytu pochwy nie stanowi zagrożenia dla życia, może je uprzykrzyć. Medycyna ma w tej materii coraz więcej rozwiązań do zaoferowania.

Bibliografia:

• Post-hysterectomy vaginal vault prolapse. Gren-top Guideline RCOG No. 46 / BSUG Joint Guideline, July 2015. www.rocg.org.uk (cyt. 07.03.2017)
• Pelvic organ prolapse [online] National Health Service, 2018, https://www.nhs.uk/conditions/pelvic-organ-prolapse/
• NHS. Management of Vaginal Prolapse. https://mft.nhs.uk/app/uploads/sites/4/2018/04/Management-of-Vaginal-Prolapse-January-2018.pdf
• Michalski M, Michalski B. Leczenie operacyjne wysiłkowego nietrzymania moczu i zaburzeń statyki narządów miednicy mniejszej
• https://www.forumginekologii.pl/artykul/leczenie-operacyjne-wysilkowego-nietrzymania-moczu-i-zaburzen-statyki-narzadow-miednicy-mniejszej

Czytaj dalej:

• Jak dobrać pessar?
• Jak wygląda życie bez macicy?
• Rehabilitacja po usunięciu macicy - jak przebiega i na czym polega?
• Objawy problemów ginekologicznych

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.