Cystocele czyli obniżenie i wypadanie przedniej ściany pochwy: przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Cystocele — co to jest?

Cystocele to schorzenie, w którym tkanki przytrzymujące pęcherz i ścianę pochwy słabną i nadmiernie się rozciągają. To powoduje opadanie pęcherza i ściany pochwy do jej kanału.

Zwykle mięśnie i tkanki łączne przytrzymują pęcherz i ścianę pochwy w ich anatomicznym położeniu. Na powstanie cystocele może wpłynąć wiele czynników — wiek, ciąże, porody albo histerektomia.

Cystocele jest jednym z najczęściej występujących rodzajów obniżenia lub wypadania narządów płciowych (zwanych inaczej zaburzeniami statyki narządów płciowych).

Pęcherz moczowy jest u kobiet podtrzymywany przez przednią ścianę pochwy. Jeżeli ulegnie ona osłabieniu, pęcherz moczowy może obniżyć się lub wypaść, obniżając się do pochwy. Schorzenie to, nazywane też cystocele lub wypadanie pęcherza moczowego, powoduje szereg dolegliwości, w tym wysiłkowe nietrzymanie moczu.

Przyczyny obniżenia i wypadania przedniej ściany pochwy i pęcherza moczowego

Z obniżaniem się lub wypadaniem przedniej ściany pochwy i pęcherza łączą się następujące czynniki:

• Skomplikowane porody drogami natury to częste przyczyny cystocele. Jedno z badań wykazało, że ryzyko wypadania narządów wynosi 12,8% gdy kobieta nie rodziła drogami natury, 18,4% przy jednym porodzie, 24,6% przy dwóch i 32,4% przy trzech porodach drogami natury. W czasie porodu (szczególnie pierwszego etapu) dochodzi czasem do uszkodzenia tkanek pochwy i mięśni, które podtrzymują pęcherz moczowy. Ryzyko wystąpienia zaburzeń statyki narządów płciowych szczególnie zwiększa się przy użyciu kleszczy;

• Ciąża: Rosnący płód wywiera nacisk na dno miednicy, co osłabia i rozciąga ściany pochwy oraz mięśnie dna miednicy, a w konsekwencji może powodować wypadanie pęcherza moczowego w ciąży lub po jej zakończeniu.

• Menopauza: Po menopauzie zmniejsza się produkcja estrogenu – hormonu, który pomaga utrzymywać siłę i zdrowie mięśni pochwy.

• Wysiłek: Zwiększone ciśnienie wewnątrzbrzuszne: Podnoszenie ciężkich przedmiotów, przewlekły kaszel (np. przy paleniu papierosów albo obturacyjnej chorobie płuc) oraz częste parcie podczas zaparć mogą uszkodzić mięśnie dna miednicy mniejszej.

Obniżenie pęcherza moczowego po usunięciu macicy

U niektórych kobiet może wystąpić obniżenie pęcherza moczowego po histerektomii (usunięciu macicy). Dzieje się tak z trzech powodów:

• zmiana anatomii — macica stanowi część skomplikowanej układanki mięśni, tkanek i więzadeł, które razem podtrzymują wszystkie narządy (w tym pęcherz moczowy). Gdy macica zostaje usunięta, zmienia się ułożenie mięśni, tkanek, więzadeł i pozostałych narządów.
• uszkodzenie mięśni dna miednicy — tak jak pisaliśmy przed chwilą, mięśnie dna miednicy podtrzymują pęcherz moczowy. Jeżeli zostaną uszkodzone w trakcie operacji usunięcia macicy, pęcherz może zacząć się obniżać lub wręcz wypadać.
• menopauza — jeżeli histerektomia przebiega wraz z wycięciem jajników, kobieta przechodzi menopauzę. Zwykle ten proces przebiega stopniowo np. w ciągu 10 lat i kobieta może się do niego dostosować np. nosząc pessar, aby zatrzymać obniżenie pęcherza moczowego. Jeżeli jednak jajniki zostaną wycięte, proces ten zachodzi tuż po operacji. Menopauza powoduje spadek poziomu estrogenu, co z kolei zmniejsza poziom kolagenu. A to prowadzi do gorszego funkcjonowania mięśni, tkanek i więzadeł dna miednicy, które podtrzymują pęcherz moczowy.

Objawy cystocele

Pierwszym objawem, który zwykle zauważają kobiety z obniżającym się pęcherzem moczowym, jest obecność obniżonej przedniej ściany pochwy, co wiele kobiet opisuje, jako wrażenie pełności lub uczucie posiadania w pochwie nadmuchanego balonika.

“Nie mogę oddać moczu”, czyli charakterystyczny objaw obniżenia pęcherza moczowego

Problemy z oddawaniem moczu mogą towarzyszyć obniżeniu pęcherza moczowego. Spowodowane są one zmianą pozycji pęcherza z pierwotnej, anatomicznej. Co robić w takiej sytuacji? Przykładowo zastosowanie odpowiedniego pessara (dobrego modelu i rozmiaru) może natychmiastowo umożliwić prawidłowe oddawanie moczu. Dzieje się tak, ponieważ dobrze dobrany pessar przywraca pierwotną anatomię.

Inne objawy cystocele

Objawy dotyczące układu moczowego:

• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza po oddaniu moczu
• wyciek moczu przy kichaniu, kaszlu lub wysiłku fizycznym
• częste infekcje dróg moczowych

Objawy bólowe:

• dyskomfort lub ból w miednicy
• bolesność podczas współżycia
• ból lub uczucie nacisku w podbrzuszu lub miednicy
• ból w dolnej części pleców

Problemy z aplikacją produktów menstruacyjnych:

• trudności z aplikacją tamponów lub kubeczków menstruacyjnych

Objawy związane z podrażnieniem:

• krwawienie spowodowane podrażnieniem ściany pochwy

Jakie są etapy wypadania przedniej ściany pochwy (Cystocele)

Najbardziej obiektywną metodą oceny zaawansowania wypadania przedniej ściany pochwy jest skala POP-Q. Została stworzona w 1996 roku i uznana przez The American College of Obstetricians and Gynecologists. Składa się z 5 stopni: 

• Stopień 0 - brak obniżenia i występowania objawów. Pęcherz moczowy znajduje się na swoim pierwotnym, anatomicznym miejscu (rys. 1).

Powyższa ilustracja ukazuje stopień 0 skali POP-Q, czyli prawidłową kobiecą anatomię (rys. 1)

• Stopień 1 - lekkie obniżenie. Pęcherz moczowy lekko się obniżył, jednakże nie doszedł jeszcze do wejścia do pochwy. W tym stopniu objawy dalej mogą nie występować. Pacjentka może nie mieć świadomości problemu do czasu badania przez lekarza ginekologa (rys. 2).

Powyższa ilustracja pokazuje 1 stopień w skali POP-Q. To stan, w którym pęcherz nieznacznie obniżył się do pochwy (rys. 2)

• Stopień 2 - umiarkowane obniżenie pęcherza moczowego, który doszedł już do wejścia do pochwy. W tym stopniu występowanie objawów jest już bardzo prawdopodobne (rys. 3).

Powyższa ilustracja ukazuje 2 stopień w skali POP-Q. To stan, w którym pęcherz obniżył się już do pochwy, blokując przedsionek pochwy (rys. 3)

• Stopień 3 - wypadanie pęcherza moczowego, narząd wysuwa się już w pochwy. U pacjentki występują objawy, może również zauważyć, że “coś wystaje z pochwy” (rys. 4)

Na powyższej ilustracji pęcherz wybrzusza się z pochwy. To 3 stopień w skali POP-Q (rys. 4)

• Stopień 4 - pełne wypadanie pęcherza moczowego, który zupełnie wysunął się z pochwy. W tym stopniu objawy są już bardzo dotkliwe i liczne (rys. 5).

4 stopień w skali POP-Q znajduje się na powyższej ilustracji (rys. 5). Na niej pęcherz całkowicie wystaje na zewnątrz pochwy.

Obniżenie i wypadanie pęcherza u kobiet po porodzie

Poród stanowi główną przyczynę osłabienia mięśni dna miednicy u kobiet w wieku rozrodczym. Szczególnie, jeżeli był to poród:

• przezpochwowy,
• długi,
• trudny,
• i/lub z użyciem kleszczy.

Każda kolejna ciąża, a tym bardziej mnoga, może pogłębiać problemy z dnem miednicy.

Jeżeli wszystko jest w porządku, po połogu pęcherz moczowy powinien wrócić do dawnego umiejscowienia. Może być jednak inaczej. Dlaczego? Rzadko kiedy młode mamy mogą pozwolić sobie na odpoczynek przez 6 tygodni po porodzie. Noszą noworodka, dźwigają zakupy lub wracają szybko do pracy.

Obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego może pojawić się w trakcie połogu albo nawet po 1-2 latach od porodu. Jak mu zapobiec? Zastosuj pessar i ćwiczenia (razem dadzą podwójny efekt).

Na szczęście, nawet jeżeli cystocele się pojawi, przy szybko podjętym leczeniu u tak młodej kobiety ma szansę się cofnąć. Możliwe jest pełne wyzdrowienie. Jednakże, jeżeli młoda mama nie podejmie leczenia, cystocele będzie się pogłębiać.

Po połogu może rozwinąć się również zespół bólowy miednicy mniejszej. Do jego objawów należą:

• trudny do zlokalizowania ból miednicy (który zwiększa się podczas chodzenia),
• nieprzemijający ucisk w podbrzuszu,
• ból dolnego odcinka pleców,
• dolegliwości bólowe podczas stosunku płciowego.

Zespół bólowy miednicy mniejszej można z powodzeniem leczyć za pomocą pessaroterapii.

Jak się czuła Angelika z obniżeniem pęcherza moczowego? Dowiedz się, jakie występowały u niej dolegliwości:

Angelika: 32 lat
Diagnoza: obniżenie pęcherza moczowego (zdiagnozowane w wieku 27 lat)
Stosuje: pessar pierścieniowy gruby

“Miesiąć po nieskomplikowanym, ale szybkim, (gdzie dziecko ważyło 3800 gr) porodzie, doznałam uczucia ciężkości w pochwie. Wcześniej korzystałam z usług fizjoterapeuty uroginekologicznego, by wzmocnić mięśnie dna miednicy.  Byłam oczytana i świadoma ryzyka zaburzeń statyki narządów rodnych. Zaskoczyło mnie, gdy poczułam ciągnięcie w pochwie, a też nasiliły się dziwne dolegliwosci ze strony pęcherza - wystąpił u mnie częstomocz. Byłam coraz bardziej zaskoczona nawet zaczęłam mieć problem zajmowania się moimi małymi dziećmi. Czułam się coraz bardziej zdołowana, zniechęcona. Uświadomiłam sobie, że problem z obniżeniem narządów  zaczął i mnie dotyczyć i chyba jedynym wyjściem będzie powrót do fizjoterapeutki .Po wstępnej diagnostyce przez urofizjoterapeutę okazało się, że mam obniżenie pęcherza moczowego. Fizjoterapeutka uroginekologiczna zaproponowała kontynuowanie dotychczasowych ćwiczeń wzmacniających mięsnie miednicy mniejszej oraz założyła specjalnie dobrany dla mnie pessar pierścieniowy gruby. Pessar ten daje mi pewnośc siebie i przywraca radość życia. Znów jestem wspaniałą mama dla moich dzieci, bez problemu mogę się nimi zajmować. Komfort i jakośc mojego życia po założeniu pessara, jest dla mnie nie do opisania. Znów mogę sama sobie regulować oddawanie moczu. Pielęgnacja z pessarem zajmuje niewiele czasu i jest łatwa. Sama wyciągam, dbam o higienę I ponownie zakładam pessar. Chętnie w ciągu dnia tez wykonuje ćwiczenia mięsni kegla z pessarem. Obniżenie pęcherza nie ma już nade mną kontroli, bo to ja nad nim panuję!  Dbam o swoje zdrowie.. Cieszę się, że uniknęłam operacji. Zachęcam kobiety w każdym wieku, aby spróbowały pessara, zanim zdecydują się na coś bardziej drastycznego.”

Obniżenie i wypadanie pęcherza u kobiet w wieku 30-45 lat

Kobiety w wieku 30-45 lat rzadko doświadczają problemów z wypadaniem pęcherza moczowego w porównaniu do starszych grup wiekowych. Jednak może do tego dojść w wyniku:

• ciąży
• porodu
• aktywności fizycznej
• dźwigania
• przewlekłego kaszlu
• nadwagi.

Na szczęście u młodych kobiet istnieje jeszcze duża szansa na pełną regenerację mięśni, tkanek i ścięgien miednicy okalających pęcherz. Pomocne może okazać się noszenie pessara i ćwiczenia mięśni Kegla. Szczególnie skuteczne są ćwiczenia z założonym pessarem.

Przy stosowaniu pessara pierścieniowego kobieta może pozostać aktywna seksualnie. Pessaroterapia pozwala uniknąć operacji.

Po powrocie do formy można zakładać pessar tylko w szczególnych przypadkach np. podczas dźwigania.

Jak się czuła Agnieszka z obniżeniem pęcherza? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy:

Agnieszka: 48 lat 
Diagnoza: obniżenie pęcherza (zdiagnozowano u niej w wieku 46 lat)
Stosuje: pessar pierścieniowy gruby

“Dwa lata temu przeszłam histerektomię. Myślałam, że najgorsze już za mną. Jednak, gdy zaczęłam mieć problemy z oddawaniem moczu - nie wiedziałam, co mi jest. Na szczęście koleżanka z grupy wsparcia dla kobiet po histerektomii dała mi namiar na ginekologa, który rozpoznał obniżenie pęcherza. Byłam załamana, że czeka mnie kolejny problem, z którym będę się mierzyć do końca życia. Początkowo, szczerze mówiąc bałam się znów usłyszeć, że muszę iść znów na ponowną operację. Od razu zaczęłam szukać w jaki sposób można ominąć operację i naprawić mój problem.

W internecie znalazłam informację o pessarach. Od razu napisałam maila do firmy Dr Herbich. Stamtąd otrzymałam  namiary na ginekologa, który zakłada pessary. Nie miałam nic do stracenia, więc umówiłam wizytę i poszłam na wstępną diagnostykę i konsultację ginekologiczną. Doktor po badaniu zaproponował założenie pessara pierścieniowego grubego, który miał pomóc w moich dolegliwościach. Kiedy wstałam doktor poprosił bym dokonała próby za kasłania i oddania moczu. Już po założeniu pessara miałam kontrolę nad opróznianiu swojego pęcherza moczowego - byłam mile zaskoczona działaniem tego cudownego krążka. Wszystkie problemy minęły, jak ręką odjął. Teraz - gdy zostałam pouczona o pielęgnacji pessara pierścieniowego grubego, dbam o higienę pochwy i sama zakładam i wyciągam pessar. 

Daleko mi do pełnej formy, ale teraz naprawdę myślę, że najgorsze już za mną. Zaczęłam z nadzieją patrzeć w przyszłość.”

Obniżenie i wypadanie pęcherza u kobiet w trakcie menopauzy

Gdy mijają kolejne lata i nadchodzi menopauza, Twoje ciało zaczyna produkować mniej estrogenu. To może z kolei prowadzić do obniżenia lub wypadania pęcherza moczowego. W jego przypadku pęcherz wysuwa się ze swojego pierwotnego miejsca. Dzieje się tak ze względu na osłabienie tkanek łącznych, które do tej pory wspierały anatomiczne położenie narządów niczym hamak. Kiedy te tkanki łączne rozciągają się za bardzo lub zostają uszkodzone, pęcherz zaczyna się wysuwać. Może nawet wystawać przez pochwę na zewnątrz.

Jak się czuła Ilona z wypadaniem pęcherza? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy:

Ilona: 54 lat
Diagnoza: obniżenie pęcherza (zdiagnozowano u niej w wieku 52 lat)
Stosuje: pessar pierścienowy gruby

“Mój pęcherz obniża się od pewnego czasu. Odczuwam niewygodne uwypuklenie. To było coś, z czego ciągle zdawałam sobie sprawę i nie dawało mi to zapomnieć o moim stanie. 

6 miesięcy temu ginekolog dopasował mi pessar pierścieniowy gruby, który znacząco poprawił moją jakość życia. Jest bardzo wygodny, nawet nie czuję, że go mam. Nigdy nie wypadł, mogę nawet wykonywać swoje ćwiczenia (na które pozwolił mi lekarz). 

Nie muszę pamiętać zbyt wiele o moim pessarze, nie wyczuwam go wcale.  Raz w tygodniu,  go wyjmuję do pielęgnacji i do założenia maści z estradiolem. Ten zestaw bardzo dobrze wpłynął na moje samopoczucie, oraz na śluzówkę pochwy.  Jestem zadowolona z noszenia pessara”

Marzena: 54 lat
Diagnoza: obniżenie pęcherza moczowego
Stosuje: pessar talerzowy

“Mam 54 lata, dwa lata temu zdiagnozowano u mnie obniżenie pochwy i  pęcherza moczowego. Miałam problem z obniżeniem narządów ale nie byłam świadoma, że i pęcherz może się obniżyć. Odkąd pamiętam początkowo odczuwałam uwypuklenie i rozpieranie w pochwie. Kiedy przy wieczornej higienie, przypadkowo, poczułam badając sobie okolice intymne, jakby obsunął się mi jakiś mięsień. Spanikowałam, nie zdawałam sobie sprawy co to takiego, ale nie mogłam też zapomnieć o tym. Zaczęłam sobie przypominać, że być może coś mi się tam już prędzej wydarzyło w okolicy narządów. Przecież od dłuższego czasu zwróciłem uwagę, że przy kichaniu czy kaszlu popuszczam moczu. Krzyżowałam wówczas nogi, śmiejąc się, że jak staruszka.  Dziś mi nie jest do śmiechu, gdyż myślę, że był to pierwszy sygnał tych moich dolegliwości. Niepokoiłam się, strach był większy i dlatego odkładałam wizytę myśląc, że to rak.  Pół roku temu, zgłosiłam się do ginekologa gdyż dolegliwości moje się nasiliły. Doktor przy badaniu wykonał test wyśiłkowy - poprośił bym poparła, na szczęście w tym momencie test był ujemny, mocz nie poleciał. Rozważył możliwości leczenia i wszystko dokładnie przedstawił. Jako pierwszą metodę zaproponował leczenie pessaroterapią. Już na pierwszej wizycie założył bezboleśnie silikonowy pessar talerzowy, który uniósł narządy na swoje miejsce. Po założeniu, poprośił bym kucnęła, aby sprawdzić, czy został dobrany prawidłowy pessar.  Poczułam ulgę w pochwie - a narządy jakby uniosły się wyżej, a pęcherz moczowy nie sprawiał mi już zbyt dużego problemu. Cieszyłam się jakbym wygrała w loterii. Mój pessar wyglądał jak silikonowy talerzyk z zdziałał tak wiele. Znów czułam się szczęśliwa i lekka. Doktor pouczył mnie jak należy dbać o higiene  i stosować odpowiednie globulki i żele do pessara. Zdziwiłam się, gdy nadmienił, że pouczył mnie jak należy samej zakładać i wyjmować pessar. Dzis wiem, że był to mądry i trafny wybór. Sama zakładam mój talerzyk do pochwy i dbam o higienę, a w trakcie stosunków go wyjmuję. Cieszę, się, że trafiłam na Tego ginekologa, który od razu nie kieruje na zabieg, tylko stosuje inne nieinwazyjne metody leczenia. Teraz znów spotykam się ze znajomymi  w miarę swoich możliwości uprawiam sport z założonym pessarem i jestem nadal aktywną osobą.” 

Krystyna: 54 lat
Diagnoza: obniżenie pęcherza moczowego i nietrzymanie moczu
Stosuje: pessar kołnierzowy cewki moczowej

"Urodziłam jedno dziecko - waga 3550 gr, poród bez powikłań. W 50 roku życia weszłam w okres menopauzy, jestem osobą bardzo aktywną. Uwielbiam babskie wypady z córką poza miasto. Sytuacja moja zaczęła się pogarszać z roku na rok, a dolegliwości nie pozwalały o sobie zapomnieć. Zaczęłam popuszczać mocz, co było dla mnie bardzo krępujące. Przez dłuższy czas, nie żaliłam się nikomu. Starałam się maskować - często używając zapachowych wkładek higienicznych, by nie wyczuwano ode mnie moczu.  Jestem księgową, pracuję w dużej korporacji. Często dźwigam dokumentacje  i noszę po schodach  do archiwum. Aby oszczędzić sobie czasu - znosiłam jednorazowo coraz to więcej dokumentów, nie zdając sobie sprawę, że robię źle. Oszczędzałam nogi od chodzenie, a tym samym obciążąłam mięsnie brzucha. Ukrywałam swój problem pod czarnymi spodniami, twierdząc że jeśli mocz poleci, wtedy nikt nie zwróci na mnie uwagi. Zaczęłam zdawać sobie sprawę, że przyczyną moich dolegliwości, mogła być ciężka praca, a nietrzymanie moczu to sama sobie zafundowałam, dźwiganiem jednorazowo zbyt dużej ilości dokumentów. Był to dla mnie bardzo krępujący problem i dlatego zwlekałam z wizytą u lekarza. Moje życia coraz bardziej zamieniało się w koszmar, stałam się rozdrażniona i zamknięta w sobie. W pracy często wychodziłam do toalety, co denerwowało innych. Początkowo odczuwałam wyciek moczu przy wysiłku i dźwiganiu, a potem pojawił się nawet przy kichaniu. Teraz mocz popuszczam w pozycji siedzącej, leżącej a nawet odpoczynku. Wykonałam badania ogólne moczu - nie wykazało zmian chorobowych. Byłam bezradna, nie wiedziałam co robić i wtedy wyżaliłam się córce, która następnego dnia umówiła wizytę u specjalisty. Oczywiście wspierała mnie podczas badania. W trakcie wizyty, lekarz poprosił bym zakasłała, ale krople moczu poleciały już bez kaszlu. Lekarz poinformował, że może spróbować założyć pessar cewkowy, który podniesie pęcherz moczowy i być może poprawi trochę jakość mojego życia. Będę więcej moczu oddawała jednorazowo i mocz nie będzie się przelewał. Zgodziłam się na to rozwiązanie- lecz długo się nie nacieszyłam, bo silikonowy pessar nie zdał w mojej sytuacji egzaminu. Mocz wyciekał nadal (jak bez pessara) już przy napięciu mięśni brzucha. Ginekolog rozłożył ręce i zlecił badanie urodynamiczne w Poradni Urologicznej. Tam wykonano mi szereg badań i poinformowano, że jedynym,rozsądnym wyjściem w mojej sytuacji będzie wykonanie zabiegu operacyjnego-założenia taśmy podcewkowej. Nie miałam innego wyboru, tylko nadzieja mi pozostaje, że być może ten zabieg znów rozweseli moje życie. Znów będę mogła opróżniać pęcherz moczowy, kiedy to JA będę o tym decydować. Będę mogła się spotykać ze znajomymi, swobodnie wyjeżdżać na urlop, wymienię ubrania na kolorowe, a teraz czekam na termin zabiegu.” 

Obniżenie i wypadanie pęcherza u kobiet po menopauzie

Po menopauzie może wystąpić zarówno obniżenie pęcherza moczowego (1. i 2. stopnia), jak i wypadanie (3. i 4. stopień). Podczas wypadania tkanka wystaje z pochwy albo znajduje się całkowicie na zewnątrz. Stanowi to konsekwencję spadku poziomu estrogenu w trakcie menopauzy. 

To grupa wiekowa, w której kobiety najczęściej decydują się na operację. Obniżenie czy wypadanie pęcherza moczowego może już dawać uciążliwe objawy, a kobiety są jeszcze w na tyle dobrym stanie zdrowia ogólnego (i często aktywne zawodowo, fizycznie oraz seksualnie), że chcą definitywnego rozwiązania problemu. 

Niestety, nie zawsze tak jest, mogą również wystąpić komplikacje i nawroty schorzenia, nawet wymagające powtórnej operacji. Dlatego warto zacząć od leczenia zachowawczego np. zaprzestania dźwigania przedmiotów powyżej 5 kg i leczenia bezinwazyjnego np. założenia pessara.

Jak się czuła Joanna z wypadaniem pęcherza? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy:

Joanna: 60 lat
Diagnoza: wypadanie przedniej ściany pochwy i pęcherza moczowego
Stosuje: pessar pierścieniowy gruby

“Mam znaczne obniżenie pęcherza moczowego. Cierpiałam przez wiele lat. Przy każdym wysiłku, kichaniu, parciu czy dźwiganiu czułam wyciek moczu z pochwy. Musiałam stale nosić podkłady.  Nie mogłam nacieszyć się swoim wnuczkiem i  podnosić go, gdyż przy każdym parciu mocz wyciekał coraz bardziej. Musiałam zgłosić się o pomoc do lekarza. Ten założył pessar pierścieniowy gruby i teraz znowu mogę cieszyć się życiem, ale muszę ograniczyć wysiłek. Staram się zajmować wnuczkiem bez dźwigania go, systematycznie  nawadniam się mniejszymi ilościami płynów. Teraz już ograniczam wyśiłek.  Dbam o higienę pochwy, dwa razy w tygodniu zakładam globulkę, a ginekologa odwiedzam regularnie. Teraz noszę pessar i jest dużo lepiej.” 

Jak się czuła Gabriela z wypadaniem pęcherza? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy:

Gabriela: 60 lat
Diagnoza: wypadanie pęcherza
Stosuje: pessar talerzowy

“Miałam częstomocz i wrażenie, że w pochwie mam balon. Okazało się, że to obniżenie pęcherza moczowego 3 stopnia. Po konsultacji z lekarzem zdecydowałam się na operację. Niestety, 1,5 roku po niej wszystko wróciło jak przed operacją, mocz zaczął wyciekać, a dolegliwości, znów się pojawiły. Trudności i praca życia codziennego, wpłynęły na to, że operacja nie zdała egzaminu. Nie chcę mieć już nigdy kolejnej operacji, więc zdecydowałam się na założenie pessara talerzowego na próbę i jestem bardzo zadowolona. W ogóle nie czuję założonego pessara. Mogę funkcjonować w zasadzie normalnie. Zgłaszam się do kontroli ginekologiczne, gdzie mój lekarz dba o higienę pessara i ponownie go zakłada. Ja stosuję globulki dopochwowo i przyjmuje doustnie żurawinę - która wpływa na poprawę układu moczowego. Moim zdaniem czuje lekki dyskomfort tylko wtedy, kiedy się go wyciąga i ponownie zakłada -  ale to jedyna wada pessaroterapii. I już zdecydowałam się na tą formę leczenia, gdyż jest skuteczna i nieinwazyjna”

Obniżenie i wypadanie pęcherza u seniorek

Obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego występuje najczęściej po menopauzie i u seniorek. Nie oznacza to jednak, że tak musi być, “bo taki wiek” czy “w tym wieku musi tak być”. Kobiety spędzają już średnio 40% swojego życia po menopauzie. Warto więc zatroszczyć się o jego jakość. Tym bardziej że nieleczone cystocele może postępować i dawać coraz bardziej uciążliwe i liczne objawy.

Najczęściej inicjatywę musi przejąć córka, wnuczka lub opiekunka seniorki. Niektóre starsze panie boją się ilość do ginekologa. Myślą, że ich objawy oznaczają raka, a co za tym idzie trudne leczenie, pobyt w szpitalu czy nawet koniec życia. Jednakże to “tylko” obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego - schorzenie, które można skutecznie leczyć i warto, aby seniorce przywrócić komfort jesieni życia.

Jak się czuła Aniela z wypadaniem pęcherza? Dowiedz się, jakie występowały u niej objawy:

Aniela: 71 lat
Diagnoza: wypadanie pęcherza (zdiagnozowano u niej w wieku 70 lat)
Stosuje: pessar grzybkowy cienki

“Od wielu lat żyłam z obniżeniem pęcherza. Kilka lat temu skonsultowałam to z ginekologiem, który powiedział mi żartem, że muszę z tym żyć, bo “taki PESEL”. Nastąpiły lata, gdy czułam się wykończona dyskomfortem w pochwie oraz zaburzeniami ze strony układu moczowego. Dolegliwości pęcherza moczowego, nasilały się z roku na rok. Zaczęłam ograniczać wychodzenie z domu, gdyż miałam trudności z donoszeniem moczu. Najgorzej było popołudniami, gdzie po całym dniu dostarczenie płynów, pęcherz moczowy buntował się i nie miałam nad nim kontroli.  Czasami wieczorami,  napięcie i uwypuklenie stawało się nie do zniesienia. 

Na szczęście rok temu wnuczka poleciła mi swojego ginekologa, który po badaniu - na moje wypadanie pęcherza moczowego zaproponował pessar grzybkowy cienki, albo operację.Dodatkowo przepisał mi do stosowania maść z estrogenem na suchość pochwy. Powiedział, że mogę spróbować z pessarem i zawsze z niego zrezygnować, bez konsekwencji.

Od razu po założeniu poczułam się jak nowa, poprawiły się dolegliwości ze strony pęcherza moczowego. Jednorazowo oddaje więcej moczu, nie mam już uczucia pełności. Pessar jest wygodny, nie przeszkadza mi w codziennych czynościach, podniósł w pochwie narządy na swoje miejsce. Nie czuję napięcia, ciągnięcia ani uwypuklenia. W końcu nie jestem wykończona, tylko mogę normalnie żyć.”

Cystocele a rectocele - jaka jest różnica?

Cystocele to schorzenie, w którym część pęcherza uwypukla się przez przednią ścianę pochwy. Inaczej nazywa się ją obniżeniem lub wypadaniem pęcherza moczowego. Charakterystycznym objawem jest to, że w oddawaniu moczu pomaga naciskanie palcami przedniej ściany pochwy.

Powyższa ilustracja ukazuje 4 stopnie w skali POP-Q - od lekkiego obniżenia po całkowite wypadanie pęcherza moczowego przed srom (rys. nr 6)

Z kolei rectocele to choroba, w której część odbytu uwypukla się przez tylną ścianę pochwy. Inaczej nazywa się ją obniżeniem lub wypadaniem odbytu. Charakterystycznym objawem jest to, że w oddawaniu kału pomaga naciskanie palcami tylnej ściany pochwy.

Powyższa ilustracja ukazuje 4 stopnie w skali POP-Q - od lekkiego obniżenia po całkowite wypadanie ściany odbytnicy przed srom (rys. nr 7)

Cystocele i rectocele mogą mieć dużo wspólnych objawów np. problemy seksualne (ból w czasie stosunku) czy uczucie, że coś wystaje z pochwy. Jednakże w przypadku cystocele występują charakterystyczne problemy z pęcherzem moczowym, głównie infekcje, częsta potrzeba oddawania moczu, problemy z jego oddawaniem czy nietrzymanie moczu. W przypadku rectocele pacjentka odczuwa ból odbytu, nacisk w odbycie lub uczucie, że nie opróżnił się on całkowicie oraz problemy z oddawaniem stolca.

Jak diagnozuje się cystocele i do jakiego lekarza należy się udać?

Cystocele diagnozuje ginekolog lub urolog. Lekarz przeprowadza badanie dna miednicy i zleca badania pęcherza oraz moczu. Jednym z nich jest badanie urodynamiczne, które może wykazać ukryte nietrzymanie moczu.

Jak leczyć obniżenie lub wypadanie przedniej ściany pochwy

Każda kobieta, która zauważa u siebie objawy cystocele, powinna zgłosić się do lekarza. Po pierwsze dlatego, że wypadanie przedniej ściany pochwy i pęcherza moczowego często wiąże się z wypadaniem innych narządów w obrębie miednicy mniejszej. Po drugie, obniżanie się narządów nie tylko nie leczy się samo, ale często z czasem ulega pogorszeniu. Dlatego warto wdrożyć leczenie, które wyeliminuje uciążliwe objawy i zapobiegnie powikłaniom spowodowanym osłabieniem tkanki i mięśni pochwy.

Metody leczenia wypadania pęcherza moczowego

Łagodne wypadanie przedniej ściany pochwy (pęcherza moczowego), które nie powoduje bólu ani dyskomfortu, zwykle nie wymaga leczenia. Lekarz może zalecić pessaroterapię, unikania podnoszenia ciężarów i ćwiczenia mięśni dna miednicy mniejszej.

W poważniejszych przypadkach lekarz bierze pod uwagę różne czynniki, takie jak:

• Czynniki osobiste:
  • wiek
  • stopień aktywności seksualnej i fizycznej
  • czy pacjentka planuje jeszcze dziecólni
• Czynniki zdrowotne:
  • ogólny stan zdrowia
  • stopień zaawansowania wypadania pęcherza
  • towarzyszące dolegliwości dna miednicy (wypadanie macicy, odbytu, nietrzymanie moczu)
• Historia leczenia:
  • reakcja na poprzednie metody leczenia (jeśli były stosowane),

aby określić, które leczenie jest właściwe – operacyjne czy nieoperacyjne.

Nieoperacyjne leczenie cystocele

Jeżeli obniżenie przedniej ściany pochwy nie powoduje dolegliwości, teoretycznie można tylko obserwować i czekać. Natomiast im wcześniej zastosuje się leczenie, tym większe szanse na zupełne cofnięcie się obniżenia. Wtedy istnieje możliwość rezygnacji z leczenia np. pessara na stałe lub zakładanie go tylko zapobiegawczo np. podczas uprawiania sportu. Przy nasileniu się dolegliwości zaleca się ćwiczenia mięśni dna miednicy mniejszej lub pessaroterapię. Obie metody można również zastosować jednocześnie, aby wzmocnić ich działanie.

Ćwiczenia mięśni dna miednicy pomagają wzmocnić mięśnie Kegla. Silniejsze mięśnie mogą lepiej podtrzymywać pęcherz i inne narządy miednicy mniejszej.

Pessaroterapia polega na założeniu do pochwy pessara – silikonowego wyrobu medycznego – w celu podtrzymania pęcherza moczowego. Pessary zapewniają narządom wsparcie, dzięki któremu objawy cystocele znacznie się zmniejszają lub wręcz zupełnie ustępują. Poprawa następuje natychmiast po założeniu dobrego rozmiaru i modelu pessara. Zobacz animację, jak działa pessar przy wypadaniu pęcherza moczowego.

Jeżeli leczenie nieinwazyjne nie przynosi efektów, zaleca się konsultację lekarską, w celu ustalenia dalszego postępowania.

Istotne jest również zmniejszenie czynników ryzyka:

Czynniki związane ze stylem życia:

• zrzucenie nadwagi lub otyłości
• rzucenie palenia
• zaprzestanie dźwigania ciężkich przedmiotów

Czynniki zdrowotne:

• leczenie przewlekłego kaszlu
• leczenie przewlekłych zaparć

Zmniejszenie tych czynników ryzyka jest istotne dla poprawy zdrowia i zapobiegania dalszym problemom.

Cystocele - operacja: Kiedy jest konieczna, na czym polega i jakie powikłania może powodować

Leczenie operacyjne stosuje się u kobiet:

• u których występują objawy wymagające natychmiastowego leczenia,
• gdy zawiodły metody nieoperacyjne
• lub gdy pacjentka odmówiła zastosowania ich.

Leczenie chirurgiczne najlepiej zastosować dopiero wtedy, gdy pacjentka nie planuje już więcej dzieci. Ciąża i poród mogą ponownie uszkodzić dno miednicy i pęcherz moczowy.

Rodzaj operacji zależy od tego, czy obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego występuje samodzielnie, czy np. z wypadaniem odbytu (rectocele).

Istnieją 3 możliwe rodzaje operacji na wypadanie pęcherza moczowego: plastyka przedniej ściany pochwy (kolporafia przednia), sakrokolpopeksja (czyli tak zwana siatka) i kolpokleiza.

Plastyka przedniej ściany pochwy (kolporafia przednia)

W trakcie waginoplatyki chirurg umieszcza pęcherz moczowy z powrotem na swojej anatomicznej pozycji. Następnie ścieśnia mięśnie i tkanki otaczające pęcherz za pomocą szwów. Według jednego z badań skuteczność kolporafii przedniej wynosi od 63% do 76,5%.

Operacja za pomocą siatki (sakrokolpopeksja)

W trakcie sakrokolpopeksji chirurg umieszcza siatkę w przedniej ścianie pochwy, która wzmacnia otaczające ją mięśnie, tkanki i więzadła. Zwykle wykonuje się ją laparoskopowo. Według jednego badania operacja kończy się sukcesem u 60% do 89% pacjentek.

Obniżenie i wypadanie pęcherza moczowego może maskować nietrzymanie moczu, które ujawni się po operacji. Wtedy potrzeba kolejnej operacji albo pessaroterapii, aby z kolei leczyć ten problem. Wiele kobiet nie ma o tym pojęcia. Po operacji na pęcherz moczowy i ujawnieniu się nietrzymania moczu żałują operacji. Nietrzymanie moczu często stanowi dla nich większy problem i czynnik obniżający jakość życia niż obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego.

Dlatego tak ważne jest, aby przed operacją wykonać badanie urodynamiczne, które wykaże ewentualne ukryte nietrzymanie moczu. Przy pessaroterapii, nawet jeżeli ujawni ona problem z nietrzymaniem moczu, wystarczy zastosować inny model pessara i problem znika. Można więc za jednym razem pozbyć się problemów z obniżeniem lub wypadaniem pęcherza moczowego oraz nietrzymaniem moczu.

Kolpokleiza

Innym rodzajem operacji jest kolpokleiza, która polega na zwężeniu wejścia do pochwy. Dzięki temu pęcherz moczowy ma więcej wsparcia i nie obniża się ani nie wypada. To prosty i najmniej inwazyjny zabieg, ale wyłącznie dla kobiet, które nie planują już seksu pochwowego. Z tego powodu często stosuje się go u seniorek, których stan zdrowia czy kondycja nie pozwalają na zastosowanie innych metod.

Jakie pessary stosuje się na wypadanie przedniej ściany pochwy (cystocele)?

W przypadku obniżenia przedniej ściany pochwy stopnia od 1 do 2 stopnia i początku wypadania 3 stopnia. stosuje się:

• Pessar pierścieniowy gruby,

Na powyższej ilustracji znajduje się pessar pierścieniowy gruby Dr Herbich  (rys. nr 8)

• Pessar talerzowy.
  

Na powyższej ilustracji znajduje się pessar talerzowy Dr Herbich (rys. nr 9)

Pessar pierścieniowy gruby i talerzowy  poprzez swoją elastyczność są komfortowy do noszenia przy obniżeniu pęcherza moczowego

Na powyższym zdjeciu pokazana jest elastyczność pessara pierścieniowego grubego Dr Herbich (rys. nr 10)

Na powyższym zdjeciu pokazana jest elastyczność pessara talerzowego Dr Herbich (rys. nr 11)

Zobacz, w jaki sposób pessar przywraca prawidłową anatomię dna miednicy (pęcherza moczowego) w przypadku obniżenia pęcherza moczowego.

Poniższa ilustracja ukazuje obniżenie od 1. do 2. stopnia i początki wypadania 3. stopnia przedniej ściany pochwy (rys. nr 12),

rys.12

Z kolei poniższa ilustracja pokazuje, jak zastosowanie pessara pierścieniowego grubego i talerzowego unosi do pozycji anatomicznej pęcherz moczowy, likwidując lub zmniejszając obniżenie narządu (rys. nr 13).

rys.13

Gdy mamy do czynienia z zaawansowanym wypadaniem przedniej ściany pochwy 3 i 4. stopnia, stosuje się:

• pessar grzybkowy cienki.

Na powyższej ilustracji znajduje się pessar grzybkowy cienki Dr Herbich (rys. nr 14)

Pessar grzybkowy cienki  poprzez swoją elastyczność jest komfortowy do noszenia przy wypadaniu pęcherza moczowego

Na powyższym zdjeciu pokazana jest elastyczność pessara grzybkowego cienkiego Dr Herbich (rys. nr 15)

Zobacz, w jaki sposób pessar przywraca prawidłową anatomię dna miednicy (pęcherza moczowego) w przypadku wypadania pęcherza moczowego.

Powyższa ilustracja ukazuje wypadanie 4. stopnia przedniej ściany pochwy (rys. nr 16)

Poniższa ilustracja pokazuje, jak zastosowanie pessara grzybkowego unosi do pozycji anatomicznej pęcherz moczowy, likwidując lub zmniejszając wypadanie narządu (rys. nr 17).

rys.17

Na co trzeba zwrócić uwagę wybierając pessar na obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego?

Rozmiar i model pessara dobiera lekarz ginekolog. To on stwierdza, jaki jest stopień obniżenia lub wypadania pęcherza moczowego. Specjalista jako pierwszy zakłada pessar i uczy pacjentkę, jak to robić. Jeżeli rozmiar lub model pessara Dr Herbich nie pasuje, w ciągu 3 miesięcy od zakupu można go bezpłatnie wymienić. Nie warto się zniechęcać źle dobranym pessarem, najpóźniej za drugim albo trzecim razem udaje się do go dobrze wybrać.

Jak można zapobiegać wypadaniu pęcherza moczowego?

Możesz zmniejszyć ryzyko wystąpienia wypadania pęcherza moczowego, jeżeli będziesz:

• wykonywała ćwiczenia mięśni Kegla - wzmacniają one mięśnie dna miednicy, co jest szczególnie ważne po porodzie. Silne mięśnie dna miednicy pomogą utrzymać pęcherz moczowy na swojej anatomicznej pozycji;
• unikała zajęć, w trakcie których dużo się dźwiga - jeżeli podnosisz ciężkie przedmioty, opieraj się głównie na nogach, zamiast na talii i plecach;
• zachowywała prawidłową masę ciała - BMI między 20 a 25 (policzysz je w internetowym kalkulatorze). Nadwaga i otyłość wytwarzają dodatkowy nacisk na Twoją miednicę. Aby schudnąć, zmień dietę i wprowadź więcej ruchu, najlepiej jogę, pilates, spacery, rower, pływanie (zaraz dowiesz się, dlaczego).
• unikała sportów, w trakcie których odrywasz obie stopy od ziemi jednocześnie - czyli bieganie czy aerobik. Odrywanie dwóch stóp od ziemi jednocześnie obciąża dno miednicy;
• zapobiegała i leczyła zaparcia - wprowadź dużą ilość pokarmów bogatych w błonnik, takich jak warzywa, owoce, warzywa strączkowe i produkty z pełnego ziarna (ciemny chleb i makaron, brązowy ryż) Celuj w 25-35 gramów błonnika dziennie. Pij dużo wody (co najmniej 2 litry dziennie) i innych płynów, regularnie się ruszaj;
• leczyła przewlekły kaszel - w tym celu unikaj palenia lub udaj się do lekarza, jeżeli nie palisz, a regularnie kaszlesz.

Nawet jeżeli masz już problem z wypadaniem pęcherza moczowego, zastosowanie się do powyższych rad pomoże zapobiec jego pogłębieniu.

Jakie ćwiczenia na wypadający pęcherz?

W celu zapobiegania i leczenia wypadającego pęcherza zastosuj ćwiczenia mięśni dna miednicy (inaczej Kegla).

Każda kobieta może wykonywać ćwiczenia mięśni dna miednicy w dowolnym miejscu - stojąc, siedząc czy leżąc.

Aby wykonać ćwiczenie, oddychaj normalnie, postaraj się zrelaksować. Zaciśnij szybko mięśnie, tak jakbyś chciała powstrzymać się przed oddawaniem moczu albo gazów. Wytrzymaj przez 3-5 sekund, a następnie zrelaksuj wszystkie mięśnie.

Nie wykonuj tego ćwiczenia w trakcie oddawania moczu, ponieważ może to być szkodliwe dla Twojego pęcherza. Nie wstrzymuj oddechu i nie wciągaj brzucha w trakcie ćwiczeń. Między każdym zaciśnięciem odpocznij kilka sekund. Jedna seria to 10 zaciśnięć. Jeżeli odczujesz zmęczenie mięśni, przerwij ćwiczenie.

Ćwicz 3 razy dziennie - stojąc, siedząc lub leżąc. Postaraj się ćwiczyć w różnych pozycjach.

Drugie ćwiczenie polega na szybkim zaciśnięciu mięśni i puszczeniu po chwili. W tym ćwiczeniu również odpocznij kilka sekund między każdym razem. Jedna seria to 10 powtórzeń, chyba że wcześniej odczujesz zmęczenie mięśni. Ćwicz 3 razy dziennie.

Obniżenie przedniej ściany pochwy a stosunek płciowy — co warto wiedzieć?

Obniżeniu przedniej ściany pochwy może towarzyszyć ból w trakcie seksu. Na szczęście odpowiednie leczenie może tę dolegliwość zmniejszyć, a nawet zupełnie zlikwidować.

Jeżeli zastosujesz pessaroterapię, w pesarze pierścieniowym możesz swobodnie uprawiać seks z penetracją. Nawet jeżeli nosisz inny model pessara (albo Ty lub Twój partner obawiacie się seksu z założonym pessarem), na czas seksu możesz go po prostu wyjąć. Testujcie, jak będzie Wam najbardziej wygodnie i komfortowo. Pamiętaj tylko, aby po stosunku założyć pessar z powrotem z użyciem odpowiedniego kremu. 

Inną kwestią jest, że w trakcie seksu Twój partner może czuć wybrzuszenie w przedniej ścianie pochwy. Jest to spowodowane obniżeniem lub wypadaniem pęcherza moczowego. Może to być dla niego nietypowe, ale ściana pochwy jest elastyczna. Dopóki nie odczuwasz dyskomfortu, nie powinno to stanowić problemu.

Seks nie powinien pogłębić Twoich problemów z obniżeniem i wypadaniem pęcherza moczowego. Nie musisz więc się go obawiać. Możesz zapewnić o tym również swojego partnera, aby i on nie martwił się Twoim stanem w trakcie seksu.

Cystocele, czyli obniżenie lub wypadanie pęcherza moczowego — podsumowanie

Cystocele samo w sobie nie stanowi zagrożenia dla życia. Jednakże czasem postępuje. Nieleczone może prowadzić do rozwoju licznych objawów i problemów zdrowotnych.

W związku z wybrzuszaniem się pęcherza przez ścianę pochwy, kobiety mogą doświadczać objawów z pęcherza np. z oddawaniem moczu. Mogą temu towarzyszyć infekcje układu moczowego i uszkodzenie nerek. Jeżeli wypadanie przekracza wejście do pochwy, w wystającej tkance mogą powstawać nadżerki, które czasem krwawią i są podatne na infekcje.

Obniżenie jakości życia, wstyd i problemy seksualne oraz nietrzymanie moczu również mogą być znaczące.

Z tego powodu warto jak najwcześniej podjąć leczenie np. stosując pessaroterapię. W niektórych przypadkach będzie można z niego zrezygnować po pewnym czasie. 

Przeczytaj także nasz artykuł o innych niepokojących objawach ginekologicznych.

Bibliografia:

[1] Saunders K. Recent advances in understanding pelvic-floor tissue of women with and without pelvic organ prolapse: considerations for physical therapists. Physical Therapy. 2017;97(4):455–463. https://academic.oup.com/ptj/article/97/4/455/3057463

[2] Guerette NL, Peterson TV, Aguirre OA, VanDrie DM, Biller DH, Davila GW. Anterior repair with or without collagen matrix reinforcement: a randomized controlled trial. Obstet Gynecol. 2009 Jul;114(1):59-65. doi: 10.1097/AOG.0b013e3181a81b41. PMID: 19546759. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19546759/

[3] Chinthakanan O, Miklos JR, Moore RD. Laparoscopic Paravaginal Defect Repair: Surgical Technique and a Literature Review. Surg Technol Int. 2015 Nov;27:173-83. PMID: 26680393. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26680393/

[4] Wise J. Surgical mesh for stress urinary incontinence to be halted immediately in England. BMJ. 2018 Jul 10;362:k3035. doi: 10.1136/bmj.k3035. PMID: 29991515. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29991515/

[5] https://www.mayoclinic.org/ 

Czytaj dalej:

• • Gdzie kupić pessar?
  • Obniżenie i wypadanie kikuta pochwy: przyczyny, objawy i sposób leczenia
  • Codzienne życie z pessarem położniczym

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.