Menopauza - wszystko, co warto wiedzieć na jej temat, aby się do niej przygotować

Menopauza – co to jest?

Popularnie bywa nazywana okresem przekwitania lub klimakterium. W terminologii medycznej menopauza to ostatnia miesiączka, po której przez co najmniej 12 miesięcy nie pojawia się krwawienie miesiączkowe. By mówić o naturalnej menopauzie, przerwa w krwawieniach nie może wynikać z:

• operacji usunięcia macicy czy jajników,
• przeprowadzonej radioterapii lub farmakoterapii,
• ciąży,
• gwałtownej utraty masy ciała.

Menopauza występuje u każdej kobiety i wiąże się z utratą zdolności rozrodczych, a także pociąga za sobą szereg zmian zarówno psychicznych, jak i fizycznych.

Menopauza, czy okres przedmenopauzalny? Etapy klimakterium

Okres przedmenopauzalny (przekwitanie) może zacząć się nawet już na 10 lat przed początkiem menopauzy. Objawy mogą stopniowo ustępować w trakcie menopauzy i okresu pomenopauzalnego. Okres pomenopauzalny zaczyna się po 12 miesiącach bez menstruacji. 

Gdy przekraczasz czterdziestkę, Twoje ciało zaczyna stopniowo produkować coraz mniej i mniej estrogenu, aż nie przestaniesz miesiączkować. .

Zwykła menopauza, która nie następuje w wyniku medycznej interwencji, występuje w trzech etapach:

• okres przedmenopauzalny,
• menopauza,
• okres pomenopauzalny.

Wiele osób myli menopauzę z okresem przedmenopauzalnym. Okres przedmenopauzalny to etap, kiedy ciało kobiety zaczyna zmieniać się na drodze do menopauzy. Do niektórych częstych objawów okresu przedmenopauzalnego należą:

• uderzenia gorąca,
• nocne poty,
• suchość pochwy.

Menopauza - w jakim wieku?

Bardzo częstym pytaniem dotyczącym menopauzy jest to, w jakim wieku się pojawia. Odpowiedź nie jest jednak jednoznaczna. Zależnie od badanej populacji, wiek wystąpienia menopauzy waha się w przedziale między 40 a 58 lat. 49 lat to średni wiek, w którym występuje ostatnia miesiączka u kobiet w Polsce [1], a mediana wynosi 51,25 roku [2].

Menopauza może jednak pojawić się zarówno wcześniej (tzw. przedwczesna menopauza), jak i później, co zależy od liczebności pęcherzyków jajnikowych. Ich liczba jest najwyższa w wieku płodowym i z upływem lat maleje. Co natomiast ma wpływ na czas wystąpienia ostatniej miesiączki? Trudno wskazywać na jeden czynnik, ponieważ rolę odgrywają rozmaite uwarunkowania genetyczne i środowiskowe. Zauważa się m.in. związek między paleniem papierosów a menopauzą. Znaczenie ma także wiek, w którym menopauza wystąpiła u matki danej kobiety.

Szczegółowe objawy menopauzy - jakie są fizyczne objawy klimakterium?

Objawy menopauzy można podzielić na te wczesne oraz późne, a także nietypowe.

Pierwsze objawy menopauzy

Występujące na początku symptomy są bezpośrednią reakcją na obniżenie się hormonu, jakim jest estradiol. Zaliczają się do nich:

• charakterystyczne uderzenia gorąca
• nocne poty
• bezsenność i zaburzenia snu
• zaburzenia cyklu menstruacyjnego, nieregularne miesiączki

Późne objawy menopauzy

Późne objawy to konsekwencja długotrwałego obniżenia poziomu hormonów płciowych ( m.in. poziomu estrogenów i progesteronu). Dolegliwości związane z tym procesem obejmują:

• zmiany zanikowe układu moczowo-płciowego
• suchość pochwy i często wynikający z tego ból podczas współżycia
• zatrzymywanie wody w organizmie
• wysiłkowe nietrzymanie moczu
• stany zapalne pochwy o nawrotowym charakterze
• obniżone libido
• większą podatność na złamania, wynikającą ze spadku gęstości kości.

Bardzo nietypowe objawy menopauzy

Uderzenia gorąca i nocne poty należą do częstych symptomów. Niestety istnieją również inne, bardzo nietypowe objawy menopauzy. Należą do nich:

Uderzenia zimna

Z pewnością słyszałaś o uderzeniach gorąca, jednak być może doświadczyłaś również ich przeciwieństwa. Do uderzeń zimna dochodzi zwykle po uderzeniu gorąca lub też spontanicznie. Tak samo jak w przypadku uderzenia gorąca, uderzenia zimna mogą być spowodowane przez trudności mózgu z kontrolowaniem temperatury Twojego ciała. Objawy te są wynikiem zmiany równowagi hormonów płciowych organizmu powstałymi na skutek menopauzy. Dobre efekty w niwelowaniu tego rodzaju dolegliwości dają dostępne bez recepty w aptekach preparaty zawierające fitoestrogeny sojowe. Uderzenie zimna może wyzwalać również noszenie wilgotnych ubrań przy nadmiernym poceniu się.

Uczucie mrowienia w kończynach górnych i dolnych

Podczas menopauzy możesz doświadczyć “szpilek” wbijanych w Twoje dłonie, stopy, ramiona i nogi. Ten objaw wynika z wahania poziomu hormonów w układzie nerwowym. Na szczęście zwykle mija po kilku minutach.

Bezsenność

Wiele kobiet ma problem ze snem podczas menopauzy. Dzieje się tak ze względu na obniżenie poziomu FSH i estradiolu we krwi i trudności mózgu z termoregulacją ciała. Przez to możesz się wybudzać w środku nocy z uderzeniem zimna, a potem nie móc zasnąć. Aby temu zapobiec zastosuj zasady higieny snu. Staraj się kłaść spać i wstawać codziennie o tej samej porze i unikaj ekranów (telewizora, smartfona) przed snem. Ogranicz płyny wieczorem, aby pęcherz nie wybudzał Cię w nocy i tuż przed zaśnięciem wywietrz sypialnię.

Chroniczne zmęczenie 

Możesz się czuć również bardziej zmęczona niż zwykle. Chroniczne przewlekłe zmęczenie jest związane z towarzyszącymi zaburzeniami snu które towarzyszą klimakterium. Są one jednym z pierwszych objawów zbliżającej się menopauzy. Kobiety mają problem z zaśnięciem, często wybudzają się w nocy i nie mogą ponownie zasnąć. Może to wynikać zarówno z niedoboru snu spowodowanego przez nocne poty, jak i zmian hormonalnych. Wszystko to nie pozwala kobietom podczas menopauzy wypocząć i się zregenerować.

Utrata pełności piersi

Po menopauzie niektóre kobiety zauważają, że ich biust nie jest tak pełny, jak był wcześniej lub biustonosz wydaje się zbyt luźny. Wynika to ze zmiany poziomu estrogenu.

Sucha skóra

To kolejny bardzo nietypowy objaw menopauzy, wynikający z faktu, że Twoje jajniki produkują mniej estrogenu. Dlaczego to aż takie ważne? Estrogen nadaje skórze elastyczność. Bez niego staje się napięta i swędząca, szczególnie w nocy. Jak temu zaradzić? Codziennie smaruj się balsamem nawilżającym. Im gęstszy i tłustszy, tym lepiej ukoi Twoją skórę.

Swędzenie skóry lub uczucie, że coś pełza Ci po skórze 

Ten bardzo nietypowy objaw menopauzy wynika z suchości skóry, którą omówiliśmy w poprzednim akapicie. Estrogen mocno wpływa na produkcję kolagenu i nawilżenie skóry. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do uczucia, że coś pełza Ci po skórze.

Metaliczny posmak w ustach

To naprawdę bardzo nietypowy objaw menopauzy, ale możesz odczuwać ból lub palenie na języku, w ustach, dziąsłach czy w innej części jamy ustnej. W trakcie i po menopauzie niektóre pokarmy mogą zmienić dla Ciebie smak. Brak równowagi hormonalnej wpływa na kubki smakowe i zwiększa Twoją podatność na ból.

Cienkie włosy

Wraz z menopauzą Twoje włosy mogą stracić objętość. To kolejny objaw braku estrogenu. Poza tym suchość skóry może również powodować wysuszenie skóry głowy. Używaj nawilżającego szamponu do włosów, który zwiększa ich objętość.

Problemy z pamięcią i rozwiązywaniem problemów

Menopauza wpływa również na zdolności językowe i inne funkcje związane z pamięcią. Wraz ze spadkiem poziomu estrogenu, możesz mieć problemy z zapamiętywaniem nowych informacji lub przypomnieniem sobie tego, co już masz w pamięci. Innym powodem problemów z pamięcią jest bezsenność - trudniej się skoncentrować, gdy jesteś zmęczona. Zastępcza terapia hormonalna i zadbanie o higienę snu może pomóc Ci zachować dobrą kondycję umysłu.
Inne kobiety w menopauzie skarżą się na tak zwaną “mgłę mózgową” i inne problemy funkcji wykonawczych. Należą do nich możliwość skupienia się, podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów lub abstrakcyjnego myślenia. Udało się to odkryć u wielu uczestniczek amerykańskiego badania Study of Women’s Health Across the Nation. Śledziło ono fizyczne, biologiczne, psychologiczne i społeczne zmiany u kobiet w średnim wieku. Dobra wiadomość brzmi: po menopauzie te objawy przechodzą.

Suchość w ustach i problemy dentystyczne

Wraz z menopauzą nie tylko skóra traci nawilżenie, ale całe ciało, w tym jama ustna. A ślina stanowi naturalny środek antybakteryjny. Gdy jej zaczyna brakować, szybciej rozwijają się bakterie, powodując ubytki, krwawienie i cofanie się dziąseł. Z tego powodu w okresie menopauzy szczególnie zadbaj o higienę jamy ustnej i pij dużo płynów.

Nieprzyjemny zapach ciała

W trakcie menopauzy, zmienia się proporcja hormonów, spada poziom estrogenu i nieco wyższy jest poziom testosteronu – męskiego hormonu płciowego co ma wpływ na ilość bakterii w pocie. Dodatkowo, kiedy poziom estrogenu spada, części mózgu, przysadce, wydaje się, że twoje ciało się przegrzewa. Efektem jest nadmierne pocenie się, jak w trakcie uderzeń gorąca. Skutkuje to nieprzyjemnym zapachem ciała. Aby temu zapobiegać, ubieraj się warstwowo, na tak zwaną cebulkę. Zainteresuj się również technikami zmniejszającymi stres, np. oddechowymi. Wystarczy, że przez kilka minut będziesz powoli robić wdech przez 4 sekundy, a potem wydech przez 4 sekundy. To pomoże Ci się zrelaksować i zmniejszyć nadmierne pocenie się.

Suche, łamiące się paznokcie

To kolejny skutek zbyt niskiego poziomu estrogenu i suchości skóry. Tak samo jak skóra, paznokcie potrzebują dodatkowego nawilżenia. Dlatego pij dużo wody i w porozumieniu z lekarzem zastosuj naturalne środki, które zastąpią utracone hormony.

Zawroty głowy

Ten bardzo nietypowy objaw menopauzy również wynika ze spadku poziomu hormonów, a to z kolei waha poziomem insuliny i cukru. W ramach niego możesz czuć, że jest Ci słabo, mieć mdłości, może kręcić Ci się w głowie. Te objawy mogą pojawiać się i znikać. Z tego powodu zadbaj o dietę stabilizującą poziom cukru we krwi (jedz dużo warzyw, złożone węglowodany), regularnie ćwicz i noś w torebce zdrową przekąskę np. orzechy.

Szumy uszne

Menopauza może nieznacznie wpłynąć na zdolność słyszenia lub doprowadzić do szumienia w uszach. Dzieje się tak, ponieważ receptory estrogenowe znajdują się również i tam.

Oto nietypowe objawy menopauzy. Nie martw się, nie wszystkie wystąpią, być może nie doświadczysz żadnego z nich. Jeżeli jednak coś wygląda znajomo, teraz już wiesz, co to jest i jak temu zaradzić.

Wpływ menopauzy na funkcjonowanie kobiet nie ogranicza się jednak wyłącznie do zmian ściśle biologicznych. Klimakterium znacząco wpływa także na psychikę kobiety i często także jej funkcjonowanie społeczne.

Kiedy szukać pomocy?

Częstym i normalnym objawem w okresie przedmenopauzalnym są nieregularne miesiączki. Jednakże inne choroby, jak zespół policystycznych jajników (PCOS) lub nowotwór szyjki macicy, również mogą powodować te niepokojące objawy ginekologiczne.

Udaj się do lekarza, aby wykluczył inne przyczyny, jeżeli:

• nagle miesiączki stały się bardzo obfite lub występują w nich skrzepy krwi,
• Twoje miesiączki są dłuższe niż zazwyczaj,
• masz plamienia lub krwawisz po seksie,
• masz plamienia lub krwawisz po miesiączce,
• Twój cykl się skrócił.

Za każdym razem, gdy jesteś u lekarza, powiadamiaj go o swoich objawach menopauzy. Niech specjalista oceni Twój stan, jeśli Twoje objawy stają się nie do zniesienia lub trwają dłużej niż 5 lat po ustaniu miesiączki.

Jak menopauza wpływa na psychikę?

Podczas menopauzy możesz doświadczać uczucia zmęczenia, apatii, obniżenia i wahań nastroju, większej drażliwości czy nerwowości. Nasilenie tych objawów bywa różne. Wiele z nich możesz obserwować już w okresie okołomenopauzalnym, a nawet jeszcze kilka lat po zakończeniu menopauzy. Wskazane objawy są konsekwencją zmian hormonalnych, a także wynikiem obniżenia progu wrażliwości na bodźce.

Niektóre z kobiet w okresie menopauzy doświadczają depresji, która może mieć swoje podłoże zarówno w zmianach wynikających z huśtawki hormonalnej, jak i możliwych zmianach w niektórych obszarach życia kobiety.

Zmiany w wyglądzie ciała i jego odbiorze często pociągają za sobą pojawienie się negatywnych myśli o sobie i trudnych uczuć. Jeśli czujesz, że nie radzisz sobie z emocjami, które towarzyszą Ci w tym okresie, nie wahaj się sięgnąć po pomoc psychiatry czy psychoterapeuty.

Stres i depresja podczas menopauzy — jak sobie z nimi radzić?

Ryzyko depresji i zaburzeń lękowych wzrasta w okresie menopauzy i aż 2-5-krotnie. Badania wskazują, że 20%-30% kobiet w okresie okołomenopauzalnym choruje na depresję. Kobieta w tym czasie może doświadczać stanów depresyjnych, ponieważ zmienia się jej ciało i poczucie kobiecości, a także sytuacja rodzinna i zawodowa.

Kobiety w okołomenopauzalnym mówią najczęściej o:

• rozdrażnieniu,
• smutku,
• lęku,
• problemach z koncentracją i pamięcią,
• bezsenności lub nadmiernej senności,
• zmianach apetytu,
• apatii i zmęczeniu,
• niskiej samoocenie,
• osłabieniu libido,
• się do tego dołączyć pesymizm, a nawet myśli samobójcze.

W razie dostrzeżenia objawów depresji lub lęku trwających powyżej 2 tygodni, zgłoś się do psychiatry. Być może przed postawieniem diagnozy będzie potrzebne wykonanie badań z krwi i konsultacja u endokrynologa. Metodami leczenia są leki i/lub psychoterapia (wspierająca lub poznawczo-behawioralna). Najczęściej stosowane są leki z grupy SSRI takie jak m.in. sertralina i escitalopram.  Wspomniane leki są wydawane wyłącznie przez lekarza (przeprowadzającego wywiad z pacjentem i znający historię jego choroby), a stosowanie leków przeciwdepresyjnych powinno odbywać się pod stałą kontrolą specjalisty. Równolegle, o ile nie istnieją przeciwwskazania, ginekolog powinien włączyć hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Poprawia ona skuteczność leków przeciwdepresyjnych, zmniejsza częstość uderzeń gorąca i wpływa pozytywnie na sen.
Czy możesz zrobić coś jeszcze? Tak, oto kilka sposobów:

• zadbaj o sen, zarówno liczbę godzin jak i jakość snu. Dobry sen to 7-8 godzin odpoczynku nocnego, który daje regenerację,
• zdrowo się odżywiaj,
• ćwiczenia pomagają uporać się z depresją. Ile minut wystarcza? Ćwicz co najmniej 30 minut dziennie przez większość dni tygodnia. Możesz zacząć od spacerów,
• ogranicz spożycie alkoholu zgodnie z zasadą im mniej, tym lepiej. Staraj się, żeby była to co najwyżej 1 porcja alkoholu dziennie. 1 porcja (jednostka standardowa) alkoholu to ok. 250 ml piwa 5%, ok. 100 ml wina 12% oraz ok. 30 ml wódki 40%,
• w miarę możliwości zmniejsz poziom stresu w codziennym życiu. Nie bierz na siebie za dużo, naucz się łagodzić stres. Jak? Wypróbuj techniki relaksacyjne, jogę, spędzaj czas na powietrzu, czytaj książki,
• korzystaj ze wsparcia rodziny i przyjaciół.

Jakie są czynniki ryzyka depresji w okresie okołomenopauzalnym? To m.in.:

• słabe wsparcie, samotność,
• stres,
• zły stan zdrowia ogólnego,
• otyłość,
• niższy poziom wykształcenia i dochodów,
• cechy osobowości.

Czy to na pewno menopauza? Jakie badania powinnaś wykonać, aby się przekonać?

Pewną diagnozę menopauzy stawia ginekolog po wywiadzie (rozmowie) z pacjentką oraz zleceniu badań. Specjalista wykona USG przezpochwowe oraz zaordynuje badania z krwi. Należą do nich:

• hormon płciowy FSH, wydzielany przez przysadkę mózgową. Im mniej estrogenu, tym jest więcej FSH. To oznacza zbliżającą się menopauzę;
• estradiol, czyli jedna z form estrogenu. Rolą estradiolu jest pogrubienie błony wyściełającej macicy, przez co zapłodnione jajeczko może się tam zagnieździć. Po menopauzie poziom estradiolu zmniejsza się;
• hormon luteinizujący (LH) to kolejny hormon płciowy. Wysoki poziom LH zapowiada menopauzę.

 
Menopauza to czas na kontrolę innych wskaźników zdrowia kobiety:

• morfologia krwi. Wbrew pozorom nie wiąże się tylko z anemią. Wskazuje na poziomy witamin i minerałów, zaburzenia odporności i infekcji. Co do infekcji lepszym parametrem jest CRP;
• CRP, czyli białko C-reaktywne może wskazywać na miażdżycę oraz stany zapalne powodowane przez bakterie;
• TSH (hormon zawiadujący pracą tarczycy) oznacza się dlatego, że niedoczynność tarczycy może przypominać menopauzę;
• glukoza, czyli cukier we krwi, oraz hemoglobina glikowana. Ich podwyższony poziom wskazuje na cukrzycę i pomaga ją monitorować oraz leczyć;
• lipidogram obejmuje cholesterol całkowity, LDL (tak zwany zły cholesterol) HDL (tak zwany dobry cholesterol) oraz trójglicerydy. Już przed menopauzą rośnie poziom cholesterolu, co pociąga za sobą zwiększone ryzyko miażdżycy;
• również lipoproteina A (Lp) ma związek z gospodarką tłuszczową;
• INR wskazuje na zaburzenia krzepnięcia, w tym na zakrzepicę. Nietrudno o nią przed i w trakcie menopauzy;
• fibrynogen w za dużych stężeniach może prowadzić do zakrzepicy, choroby wieńcowej i zawału serca;
• anty-CCP to przeciwciała związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS).

Czy można wykryć menopauzę domowymi sposobami? Dostępne są, przypominające ciążowe, proste testy na poziom hormonu FSH z porannej próbki moczu. Wysokie stężenie FSH oznacza wynik dodatni i stan przedmenopauzalny lub menopauzę. Dla pewności przeprowadza się drugi test.
Domowe testy na menopauzę, choć pomocne, nie mogą zastąpić diagnozy postawionej przez lekarza.

Menopauza a dieta: Dlaczego prawidłowe żywienie podczas menopauzy ma znaczenie 

Prawidłowe odżywienie organizmu i dostarczanie wszystkich niezbędnych mu witamin i składników mineralnych zawsze będzie pozytywnie działało na zdrowie i samopoczucie. W przypadku kobiet w okresie menopauzy można natomiast wskazać takie składniki czy substancje, na które szczególnie warto zwrócić uwagę.

Fitoestrogeny

Pierwszymi z nich są fitoestrogeny, związki pochodzenia roślinnego, w których grupie znajdują się izoflawony, lignany, kumestany i stilbeny. Znajdziesz je w żywności takiej jak: soja i produkty z niej wytwarzane oraz ciecierzyca (izoflawony), siemię lniane, zboża (lignany), orzeszki ziemne, wino, żurawina (stilbeny). Fitoestrogeny swoją strukturą oraz pod kątem funkcji są podobne do estradiolu i dlatego mogą szczególnie pozytywnie wpływać na zdrowie kobiet przechodzących okres menopauzy.

W krajach z wysokim spożyciem fitoestrogenów (głównie z produktów sojowych) w badaniach obserwacyjnych zauważa się mniejsze ryzyko raka piersi oraz niższą częstość występowania charakterystycznych objawów menopauzy czy przypadków osteoporozy. Prawdopodobnie dieta obfitująca w fitoestrogeny zwiększa gęstość kości, a także zapobiega ich złamaniom.

Witamina D

Kobiety w okresie menopauzy powinny również zadbać o podaż witaminy D, którą znajdziesz w tłustych rybach morskich, jajach, wątrobie oraz olejach rybich. Nie są to jednak ilości, którymi łatwo można zapewnić dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę. Głównym źródłem witaminy D pozostaje zatem synteza skórna, która odbywa się pod wpływem promieni słonecznych. Natomiast w miesiącach jesienno-zimowych w naszej szerokości geograficznej konieczna jest suplementacja.

Obniżony poziom witaminy D wiąże się z wyższym ryzykiem problemów z układem kostnym i sercowo-naczyniowym, wystąpienia depresji czy zaburzeń funkcji poznawczych. Czynniki te są tożsame z tymi towarzyszącymi menopauzie, dlatego tak ważne jest utrzymywanie prawidłowego poziom witaminy D w organizmie. Dbanie o właściwe nasycenie tą witaminą słońca najlepiej zacznij od oznaczenia jej stężenia, by w razie ewentualnego niedoboru lekarz mógł dobrać odpowiednią dawkę suplementacyjną.

Kwas foliowy

Kwas foliowy kojarzy się głównie z okresem ciąży, ze względu na to, że jego niedobór zwiększa ryzyko wad cewy nerwowej. Tymczasem równie ważny jest dla kobiet w okresie menopauzy, ze względu na jego wpływ na układ nerwowy (w tym funkcje poznawcze) oraz układ krwiotwórczy.

Na dodatek suplementacja kwasem foliowym obniża stężenie homocysteiny, co przekłada się na zmniejszenie ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. Kwas foliowy może także zmniejszać uciążliwość oraz częstotliwość uderzeń gorąca, na które często uskarżają się kobiety w trakcie klimakterium. Głównym źródłem kwasu foliowego w żywności są zielone warzywa liściaste, drożdże, wątroba, mięsa i ziarna zbóż z pełnego przemiału.

Kwasy Omega-3

Zadbaj także o nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, które mają korzystny wpływ na układ sercowo naczyniowy i nerwowy. Znajdziesz je przede wszystkim w tłustych rybach morskich, takich jak łosoś, śledź czy makrela.

Warto przy tym wspomnieć, że funkcja diety w przebiegu menopauzy jest wspomagająca i nie zastępuje hormonalnej terapii zastępczej czy innych środków i sposobów leczenia rekomendowanych przez lekarza.

Menopauza a ciąża — kiedy zrezygnować z antykoncepcji?

Wiedz, że w okresie przedmenopauzalnym możesz zajść w ciążę. W tym okresie w dalszym ciągu dochodzi w Twoich jajnikach do owulacji nawet gdy nie masz okresu przez kilka miesięcy. Jeśli nie chcesz zajść w ciążę, kontynuuj przyjmowanie antykoncepcji przez rok od ostatniej miesiączki.

Czy seks w czasie menopauzy jest możliwy i jak czerpać z niego radość?

Menopauza może zmienić Twoje życie seksualne lub w ogóle na nie wpłynąć. Zmiany mogą wynikać z niskich poziomach żeńskich hormonów płciowych, co powoduje atrofię (ścieńczenie) pochwy i w konsekwencji dyskomfort oraz ból podczas stosunku. Burza hormonów powoduje obniżenie popędu płciowego (libido). Z kolei nocne poty zaburzają sen, przez co jesteś zmęczona. Zmiany emocjonalne mogą prowadzić do poirytowania. Jednak radość z seksu i wtedy jest możliwa. Jak? Czytaj dalej.

Jak możesz czerpać radość w okresie przedmenopauzalnym i menopauzy. Istnieje na to wiele sposobów:

• bądź aktywna fizycznie. Podniesie to Twój poziom energii, poprawi nastrój i samoocenę. Może też zwiększyć libido,
• rzuć palenie. Papierosy zmniejszają dopływ krwi do pochwy, przez co trudniej o podniecenie,
• unikaj substancji psychoaktywnych - alkoholu i narkotyków. Spowalniają reakcje organizmu na bodźce seksualne,
• dajcie sobie więcej czasu na osiągnięcie podniecenia. To podstawa komfortu podczas seksu,
• wykonuj ćwiczenia dna miednicy (mięśni Kegla). Poprawiają przepływ krwi w obrębie pochwy i wzmacniają mięśnie zaangażowane podczas seksu,
• unikaj produktów drażniących pochwę, takie jak szorstkie gąbki czy płyny do kąpieli dające pianę.

Częstym objawem menopauzy jest suchość pochwy. Jak ją łagodzić? W przypadku łagodnej postaci możesz stosować lubrykanty, które są dostępne bez recepty. Jeżeli suchość pochwy jest bardzo nasilona, rozwiązaniem mogą być kremy, tabletki, pierścienie z estrogenem. Lekarz może Ci też zalecić lek doustny, niezawierający hormonów.
 
Jednak seks w czasie menopauzy jest możliwy. Co więcej, potencjalne problemy mogą przyczynić się do otwartej rozmowy z partnerem. Podziel się z nim swoimi obawami, wspólnie omówcie obecne i potencjalne problemy. Upływ czasu i przewlekłe problemy ze zdrowiem jak choroba serca, cukrzyca czy przechodzenie menopauzy może wpłynąć na Twoje zdrowie seksualne i to, co myślisz o samym seksie.

Jeśli zmiany w Twoim życiu seksualnym stanowią dla Ciebie problem, rozważ skorzystanie z pomocy terapeuty albo seksuologa dla par lub indywidualnie.
 
Pamiętaj również, że po menopauzie wciąż powinnaś zabezpieczać się przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, o ile nie jesteś w związku monogamicznym. Po menopauzie jesteś bardziej narażona na choroby przenoszone drogą płciową, jeśli nie stosujecie prezerwatyw. Dlaczego? Suchość pochwy i podrażnienia występują wtedy częściej. Mogą powodować małe ranki i rozdarcia, które stanowią potencjalne wrota zakażeń.
 
Stosowanie prezerwatyw to najlepsza metoda zapobiegania chorobom przenoszonym drogą płciową.

Ile trwa menopauza? 

Pauza w słowie menopauza wskazuje, że ten okres w życiu jest krótki i przejściowy. Czy tak jest w rzeczywistości? Badania pokazują, że objawy menopauzy utrzymują się średnio przez 7 lat. U części pacjentek ta liczba może urosnąć do nawet 14 lat. Zależy to od stylu życia (np. palenie papierosów może przyśpieszać menopauzę), wieku wejścia w menopauzę, od rasy i kwestii etnicznych. Badanie z 2015 roku pokazało, że najkrócej uderzenia gorąca trwają u Japonek i Chinek, odpowiednio 4,8 i 5,4 lat. Z drugiej strony są Afroamerykanki - u nich menopauza trwa aż 10,1 lat.

Jak długo trwają objawy menopauzy? Objawy okresu przedmenopauzalnego trwają średnio 4 lata. Symptomy związane z tym etapem stopniowo odejdą w trakcie menopauzy i okresu pomenopauzalnego.

Uderzenia gorąca to częsty objaw okresu przedmenopauzalnego. W jednym z badań naukowcy odkryli, że umiarkowane do ciężkich uderzenia gorąca mogą występować po okresie przedmenopauzalnym i trwać nawet przez 10,2 roku. To mediana, a nie średnia, czyli najczęściej występująca długość. Ponad 10 lat to dłużej niż sądzono do tej pory.

W innym badaniu naukowcy odkryli, że kobiety o przeciętnej masie ciała doświadczają uderzeń gorąca dłużej niż te z nadwagą.

Kobieta może doświadczyć menopauzy przed ukończeniem 55. roku życia. O wczesnej menopauzie mówi się, gdy kobieta przechodzi ją przed ukończeniem 45 roku życia. Przedwczesna menopauza występuje, gdy następuje w wieku 40 lat lub wcześniej.

Wczesna lub przedwczesna menopauza może wystąpić z wielu powodów. Niektóre kobiety przechodzą je z powodu interwencji chirurgicznej, jak histerektomia, czyli usunięcie macicy. Może nastąpić również, gdy jajniki zostały uszkodzone przez chemioterapię, inne metody leczenia lub choroby.

Czy menopauzę można leczyć? Sposoby leczenia i profilaktyki menopauzy

Dolegliwości związane z menopauzą można łagodzić. Jest to wskazane u kobiet, które szczególnie ciężko przechodzą ten czas, a objawy znacząco pogarszają jakość życia. Na jednej szali kładzie się korzyści z leczenia, na drugiej - przeciwwskazania i ryzyko związane z jego stosowaniem.
Jakie są metody łagodzenia dolegliwości związanych z menopauzą? Wysoką pozycję zajmuje hormonalna terapia zastępcza (HTZ). Polega ona na przyjmowaniu hormonów: estrogenów lub estrogenów i progesteronu. Po rozważeniu wszystkich za i przeciw ginekolog dobiera proporcje oraz formę. HTZ to mogą być tabletki, plastry lub implanty.
Jakie są zalety hormonalnej terapii zastępczej? Otóż HTZ:

• łagodzi uderzenia gorąca i nocne poty,
• pomaga dobrze spać, bez problemów z zaśnięciem i wybudzeń,
• zmniejsza suchość pochwy,
• znosi ból podczas seksu,
• chroni kości przed złamaniami (jako skutek osteoporozy),
• zmniejsza ryzyko chorób serca,
• chroni w dużym stopniu przed otępieniem (demencją).

Inne metody łagodzenia przejawów menopauzy to:

• naturalne substancje dostępne bez recepty, takie jak fitoestrogeny. Zawarte są w roślinach: kozłku lekarskim, szałwii, soi i rumianku,
• lubrykanty i kremy dopochwowe zawierające estrogeny. Sprawdzą się u kobiet z suchością pochwy,
• fizjoterapia mięśni przepony moczowo-płciowej,
• środki mechaniczne, takie jak pessary i medyczne tampony PVA,
• w razie wystąpienia depresji, ginekolog skieruje Cię do psychiatry. Ten ostatni proponuje ścieżkę leczenia: farmakologiczną lub psychoterapeutyczną, czasem obie.

Być może słyszałaś o innych suplementach, takie jak black cohosh (pluskwica groniasta), koniczyna czerwona, kava, dziurawiec, wapń, witamina D3, dong quai (dzięgiel chiński), DHEA, olej z wiesiołka i dziki pochrzyn (ten ostatni to naturalny krem z progesteronem). Niestety brakuje dla nich potwierdzenia w badaniach naukowych. Niektóre mogę spowodować więcej krzywdy niż pożytku.

Zobacz także: Menopauzalny Zespół Układu Moczowo-Płciowego (GSM) - co powinnaś wiedzieć?

Menopauza a Zaburzenia statyki narządu rodnego – jak sobie z nimi radzić?

Obniżanie się przedniej lub tylnej ściany pochwy lub całkowite wypadanie macicy nazywa się zaburzeniami statyki narządu rodnego. Tego typu dolegliwości dotyczą nawet około 30% kobiet po 50 roku życia.

Wiek i okres menopauzy nie jest jednak jedynym czynnikiem predysponującym do wystąpienia takich problemów. Są nimi także: otyłość, schorzenia przebiegające z uporczywym kaszlem, przewlekłe zaparcia, obciążająca praca fizyczna, uwarunkowania genetyczne, nieprawidłowa budowa miednicy czy wady kręgosłupa. Na zaburzenia statyki narządu rodnego są szczególnie narażone te kobiety, u których występują połączenia tych czynników.

Zaburzenia statyki narządu rodnego mogą nie tylko znacząco obniżać samopoczucie i powodować spadek jakości życia, ale także ograniczyć możliwość korzystania z niektórych aktywności fizycznych i nie tylko. Kobietom nimi dotkniętym często towarzyszą: wstyd, niskie poczucie własnej wartości, problemy ze współżyciem, a nawet depresja.

Jakie są objawy obniżenia lub wypadania narządu rodnego? Niestety większość z nich nie jest specyficzna, dlatego możesz nie powiązać ich od razu z tym problemem. Pojawiające się dolegliwości można podzielić na te pochwowe, ze strony układu moczowego, układu pokarmowego oraz seksualne. Wśród nich wyróżniamy:

• uczucie pełności i ucisku w kroczu
• uczucie parcia
• problemy z trzymaniem moczu
• zwiększoną częstotliwość oddawania moczu
• uczucie niepełnego wypróżnienia po wizycie w toalecie
• konieczność zmian w pozycji ciała w trakcie oddawania moczu
• nietrzymanie gazów oraz trudności w utrzymaniu stolca
• konieczność silnego parcia w celu wypróżnienia.

Przy zaawansowanym stadium zmian kobiety mogą zauważać narządy wystające z pochwy. 

Jednym ze sposobów radzenia sobie z tym problemem, który pozwala poprawić jakość życia i zmniejszyć lub zlikwidować nieprzyjemne dolegliwości, jest leczenie operacyjne. Powinno być zastosowane w sytuacji, kiedy terapia nieoperacyjna nie przynosi pożądanych rezultatów. 

Natomiast w pierwszym rzucie zaleca się wdrożenie leczenia zachowawczego, które obejmuje:

• utrzymywanie prawidłowej masy ciała
• farmakoterapię
• fizjoterapię mięśni dna miednicy – pomocna będzie wizyta u fizjoterapeuty uroginekologicznego
• tampony dopochwowe
• pessary

Ostatnie z wymienionych, czyli pessary, są bardzo dobrą formą leczenia u kobiet, które z różnych przyczyn nie mogą podjąć leczenia operacyjnego (np. za sprawą niektórych chorób przewlekłych) lub tych, które nie chcą podjąć się operacji.

Pessaroterapia polega na umiweszczeniu w w pochwie pessara - elastycznej, silikonowej wkładki - tak, żeby utrzymywał obniżające się lub wypadające narządy w anatomicznej pozycji. 

Pessaroterapia ma nie tylko na celu zminimalizowanie ryzyka i poprawienie komfortu życia pacjentki, ale przede wszystkim zlikwidowanie dolegliwości uroginekologicznych. 

Więcej o tym, jakie są wady i zalety poszczególnych metod leczenia, przeczytasz w artykule Pessar czy operacja.

Zalety przejścia menopauzy

Chociaż menopauza może prowadzić do występowania nieprzyjemnych objawów, dla wielu kobiet ma ona również zalety. Istnieje kilka potencjalnych plusów menopauzy:

• pozytywne podejście do życia - w badaniu Massachusetts Women’s Health Study, jednym z największych skupiających się na kobietach w średnim wieku, naukowcy odkryli, że większość badanych ma zaskakująco pozytywny lub neutralny stosunek do menopauzy. Większość kobiet nie szuka żadnej zewnętrznej pomocy w związku z nią;
• nie prowadzi do zmiany w nawykach zdrowotnych czy samym stanie zdrowia - w tym samym badaniu naukowcy odkryli, że stan zdrowia kobiet i ich nawyki prozdrowotne raczej nie zmieniają się po menopauzie. Oznacza to, że jeśli prowadzisz już zdrowy tryb życia, najprawdopodobniej przy nim pozostaniesz;
• mądrość wynikająca z doświadczenia - menopauza przychodzi wraz z wiekiem, które niesie za sobą dużo doświadczenia życiowego. Doktor psychologii Sylvia Gearing powiedziała, że według jej doświadczenia, kobiety w trakcie menopauzy zyskują “jasność, emocjonalną inteligencję i stają się decyzyjne”, a to nie koniec pozytywów;
• brak miesiączki - niektóre kobiety cieszą się z faktu, że wraz z przyjściem menopauzy kończą miesiączkować. Dzieje się tak, szczególnie jeśli miesiączki były obfite, towarzyszyły im skurcze czy zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Poza tym wraz z końcem miesiączki kobiety nie muszą już troszczyć się o kupno tamponów, podpasek i innych produktów menstruacyjnych;
• po roku bez miesiączek nie trzeba już stosować antykoncepcji - w trakcie okresu przedmenopauzalnego wciąż możliwe jest zajście w ciążę. Dlatego nie porzucaj swojej metody antykoncepcji wraz z pierwszym uderzeniem gorąca. Po roku bez miesiączek większość lekarzy zgodnie twierdzi, że ciąża nie jest możliwa bez medycznej interwencji. Może to stanowić źródło ulgi dla wielu kobiet, dla których lęk o niechcianą ciążą czy niedogodności ze stosowania antykoncepcji spędzały sen z powiek. Pamiętaj jednak, że dalej powinnaś stosować ochronę przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Podsumowanie

Pamiętaj o tym, że o ile menopauza jest zupełnie naturalnym procesem fizjologicznym, o tyle nie musisz być skazana na jej trudne przechodzenie - są sposoby, dzięki którym możesz zminimalizować nieprzyjemne objawy związane z okresem przekwitania. Zadbaj o swój tryb życia, dietę i odpowiednią ilość odpoczynku. Korzystaj również z pomocy specjalistów, którzy są w stanie zaproponować odpowiednią terapię, poprawiającą komfort i jakość Twojego życia.

Czytaj dalej:

• Infekcja grzybicza pochwy czy infekcja bakteryjna pochwy - jak odróżnić i leczyć?
• Najważniejsze zasady higieny intymnej
• Profilaktyka w ginekologii - dlaczego jest ważna?

[1] Lewiński, A. Menopauza bez tajemnic. PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
[2] Rumianowski, B. Brodowska, A., Karakiewicz, B. i wsp. Czynniki środowiskowe wpływające na wiek wystąpienia naturalnej menopauzy u kobiet. Przegląd menopauzalny 5/2012. 

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.