Profilaktyka w ginekologii - dlaczego jest istotna

Podstawowe profilaktyczne badania ginekologiczne

Poniższe badania najczęściej wykonuje się raz do roku. Jednak częstość zależy od ogólnego stanu zdrowia, przewlekłych schorzeń, wieku,  chorób ginekologicznych w rodzinie, stosowanych używek, aktywności fizycznej czy narażenia na stres. W razie chorób przewlekłych potrzebne będzie indywidualne dostosowanie częstotliwości badań.

Lista podstawowych badań, które warto wykonać w wieku 18-30 lat:

• badanie ginekologiczne z USG narządu rodnego,
• cytologia, lub cytologia z LBC z HPV
• badanie piersi palpacyjne i USG piersi w gabinecie ginekologa,
• badanie w kierunku schorzeń przenoszonych drogą płciową, takich jak: HIV, chlamydia, HCV, kiła i rzeżączka.

Badania profilaktyczne przeznaczone dla kobiet w wieku 30-40 lat:

• cytologia, lub cytologie LBC z HPV
• USG narządu rodnego,
• badanie piersi palpacyjne i USG piersi w gabinecie ginekologa.

Lista podstawowych badań, które warto wykonać w wieku 40-50 lat:

• cytologia, cytologia LBC z HPV
• USG narządu rodnego,
• badanie piersi palpacyjne i USG piersi w gabinecie ginekologa oraz ocena mammograficzna piersi.

Badania dla kobiet w wieku 50+:

• cytologia, cytologia LBC + HPV
• USG narządu rodnego,
• badanie piersi palpacyjne i USG piersi w gabinecie ginekologa oraz ocena mammograficzna piersi.
• Markery nowotworowe piersi i jajników, (BRCA 1, BRCA 2),  (ROMA),(Ca 125+ HE 4 + ROMA)

Profilaktyka raka szyjki macicy

Rakowi szyjki macicy można zapobiec na dwa sposoby: szczepiąc się przeciwko HPV (ludzkiemu wirusowi brodawczaka) oraz wykonując regularnie cytologię. Ta ostatnia jest bardzo prosta, dostępna bezpłatnie dla pań w wieku 25-59 lat. Służy wykrywaniu zmian na wczesnym etapie, kiedy nie dają jeszcze objawów. Wówczas rak szyjki macicy jest uleczalny w prawie 100%.

Kobiety poniżej 20 lat chorują bardzo rzadko, 50% chorujących to kobiety w wieku 40-65 lat. Do czynników ryzyka rozwinięcia się raka szyjki macicy należą:

• przewlekła infekcja wirusem brodawczaka typu głównie 16, 18, 31, 33, 45. Ma największe znaczenie,
• wczesne rozpoczęcie aktywności seksualnej,
• częste zmiany partnerów,
• palenie papierosów,
• rodzinne występowanie raka szyjki macicy,
• liczne ciąże,
• radioterapia na okolicę miednicy mniejszej,
• niedobór odporności wskutek stosowania leków immunosupresyjnych bądź zakażenia wirusem HIV.

Z jakimi objawami warto udać się do ginekologa?

Czujność i obserwacja swojego ciała pozwala na wczesne wychwycenie niepokojących objawów ginekologicznych. Co powinno zwrócić Twoją uwagę i kiedy powinnaś udać się do ginekologa?

Bolesne miesiączki

Warto zdać sobie sprawę, że prawidłowa miesiączka nie powinna boleć. Jeżeli jednak boli, w pierwszym dniu miesiączki, ból da się opanować przy pomocy leków bez recepty, to nie powinno  nas niepokojić. W innym wypadku przy dalszych dolegliwościach, ginekolog rozpocznie diagnostykę np. w kierunku endometriozy.

Nieregularne miesiączki

Cykl miesięczny prawidłowo trwa od 21 do 35 dni. Co ważne poza krwawieniem miesięcznym nie powinny mieć miejsca plamienia ani krwawienia. Rzadko pacjentki doświadczają plamienia okołoowulacyjnego (mniej więcej połowy cyklu). W przypadku nieregularnych miesiączek zaplanuj wizytę w przeciągu kilku następnych tygodni.

Miesiączka zmieniająca swój charakter

Gdy nagle miesiączki stają się albo skąpe, albo obfite, albo towarzyszy im ból, warto zgłosić się na wizytę do ginekologa.

Ból podbrzusza

Do wizyty u ginekologa, badania i USG powinny skłaniać ból, który zwiększa się lub/i trwa dłużej niż kilka dni. Co może się za nim kryć? Zapalenie miednicy mniejszej, torbiele jajników lub obniżenia narządów rodnych.

Warto jednak pamiętać, że ból w podbrzuszu może, ale nie musi wynikać z przyczyny ginekologicznej. Przykładem niech będą dolegliwości bólowe związane z jelitami lub zwykłe przetrenowanie mięśni brzucha.

Problemy ze współżyciem

Z bólem przy stosunku lub słabym nawilżeniem pochwy należy w pierwszym rzędzie udać się do ginekologa. Jeżeli wykluczy przyczyny medyczne, kolejnym krokiem jest wizyta u seksuologa i stosowanie lubrykantów/kremów nawilżających.

Planowanie ciąży i ciąża

Warto w ramach planowania ciąży udać się na cytologię oraz do ginekologa. Lekarz zbada Cię i zaleci badania (np. TSH) oraz witaminy.

Pierwsza wizyta zdrowej kobiety w ciąży powinna odbyć w 2-4 tygodniu po spóźniającej się miesiączce. To dobry moment na pierwsze USG, badania z moczu i z krwi oraz badanie w kierunku chorób takich jak toxoplazmoza, cytomegalia, HIV, różyczka, kiły. Należy również wykonać grupy krwi obu przyszłych rodziców. Dowiedz się więcej, jak przygotować się do ciąży.

Brak ciąży

Diagnostykę niepłodności należy rozpocząć po 1 roku regularnych, nieudanych starań o ciążę. Pisząc regularnych, mamy na myśli współżycie co 2-3 dni. Wśród przyczyn niepłodności ze strony kobiety wymienia się m.in. zespół policystycznych jajników, niedoczynność lub nadczynność tarczycy, mięśniak macicy, pochwicę i używanie leków takich jak: niesteroidowe leki przeciwzapalne i konopie. Specjalista zapyta mężczyznę o przebyte operacje, zakażenia przenoszone drogą płciową, choroby nerek, cukrzycę i leki, a także o palenie papierosów. Rodzaj leczenia jest uzależniony od przyczyny problemu.

Zmiany w okolicy krocza

Mogą to być brodawki, krostki, ale może to być niegroźny, zatkany mieszek włosowy. Jeśli zmiana nie znika w przeciągu 2-3 dni, to czas na wizytę u ginekologa.

Poważnym, przy czym rzadkim, schorzeniem jest torbiel albo ropień gruczołu Bartholina. Objawia się bólem i opuchnięciem na wardze lub wargach sromowych. Wskazana jest pilna wizyta u ginekologa.

Infekcja intymna

Objawia się świądem, pieczeniem i upławami. Najczęstsze infekcje wywoływane są przez grzyby, w drugiej kolejności przez bakterie. Dla wprawionego oka lekarza są łatwe do odróżnienia i dobrania kuracji. W razie, gdy infekcja nawraca, specjalista wykona posiew lub test na bakterię beztlenową.

Obniżenie narządów rodnych

Jest to temat tabu wśród kobiet. Tymczasem wizyta u uroginekologa może odmienić życie. Znanych jest wiele metod leczenia, które poprawiają komfort życia pacjentek; np: pessaroterapia, ćwiczenia mięśni Kegla itp.

Objawy związane z menopauzą

Do objawów menopauzy zalicza się nieregularne miesiączki lub ich brak, uderzenia gorąca, poty, zmęczenie, bezsenność i problemy ze skupieniem. Stanowią wskazanie do udania się do ginekologa, który po badaniach może zlecić przyjmowanie leków. Znoszą one lub zmniejszają te symptomy, poprawiając samopoczucie i codzienne funkcjonowanie.

Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu dotyka nawet 25% kobiet na świecie, - w starszym wieku, ale też młodszych. Istnieje kilka rodzajów tej dolegliwości: nietrzymanie moczu wysiłkowe (m.in. przy dźwiganiu, śmiechu i kichaniu), naglące i mieszane oraz nadreaktywne.

Objawy bywają tak nasilone, że kobieta z tą dolegliwością przestaje wychodzić z domu. Przewlekłe infekcje dróg moczowych może z kolei prowadzić do nadmiernego obciążenia, a nawet niewydolności nerek.

Leczenie nietrzymania moczu obejmuje różne metody od zmiany stylu życia, przez fizjoterapię i farmakoterapię po leczenie operacyjne.

Krwawienie po menopauzie

Krwawienie po menopauzie to krwawienie z narządu rodnego, występujące później niż po roku od menopauzy.
Każde krwawienie u kobiety po menopauzie jest alarmujące, konieczna jest wizyta u ginekologa. Wśród przyczyn można wyróżnić mięśniaki macicy, polip lub zmiany zanikowe. Jednak u około 10% kobiet za krwawieniem stoi zmiana nowotworowa.

Niepokojące objawy u dziewczynek

Wśród wskazań do wizyty dziewczynek u ginekologa zalicza się:

• miesiączka przed 11 rokiem życia,
• brak wzrostu piersi i owłosienia łonowego (są to tzw. drugorzędowe cechy płciowe) u 14-latki,
• brak miesiączki u 16-latki,
• w każdym wieku: nieprawidłowa wydzielina z pochwy.

W razie wystąpienia któregoś z tych objawów, udaj się z dzieckiem do ginekologa dziecięcego.

Jak przygotować się do wizyty u ginekologa?

1. Nie umawiaj wizyty w trakcie miesiączki. Dlaczego? Może zafałszować wyniki badań np. wymaz cytologiczny. Jednak są wyjątki np. bardzo obfite lub nieregularne miesiączki. Jeśli masz wątpliwości, skontaktuj się ze swoim ginekologiem.
2. Depilacja okolic intymnych nie jest konieczna. Wręcz przeciwnie. Niektóre metody depilacji mogą powodować obrzęk, co utrudni badanie. Pamiętaj, że lekarz nie będzie Cię oceniał po wyglądzie.
3. Nie musisz się wstydzić wydzieliny lub zapachów z pochwy. Ginekolog może na tej podstawie rozpoznać przyczynę zapalenia (infekcje bakteryjne lub grzybicze) lub nierównowagę hormonalną.
4. Seks w przeddzień wizyty u ginekologa? Jeżeli masz przed sobą potrzebę wykonania cytologii ginekologicznej, unikaj współżycia przez 2 poprzedzające dni. Inaczej wyniki mogą być zafałszowane. Z tego samego powodu nie stosuj w tym czasie lubrykantów.
5. Przygotuj kalendarz lub aplikację, w której śledzisz swój cykl. Jedno z pierwszych pytań, jakie padnie z ust ginekologa to: “Kiedy miał miejsce pierwszy dzień ostatniego cyklu?”. Warto, abyś się przygotowała.
6. Weź ze sobą dokumentację medyczną np. poprzednie USG. Najlepiej przygotuj w domu teczkę z opisami badań.
7. Staraj się pokonać wstyd. To naturalne, że badanie ginekologiczne jest krępujące. Ginekolog jest do tego przyzwyczajony i na pewno nie będzie Cię oceniał.
8. Możesz przygotować pytania. Z pewnością miałaś sytuację, gdy wychodząc z gabinetu, zdajesz sobie sprawę, że zapomniałaś o coś zapytać. Najlepiej zapisz pytania na kartce, żeby nic Ci nie umknęło.

Wizyta kontrolna u ginekologa — jak często?

Standardowo wizyta u ginekologa powinna mieć miejsce raz do roku, poczynając od 15.-16. roku życia (wówczas badanie będzie niepełne), następnie co rok od 21. roku życia. Badanie cytologiczne należy wykonywać raz w roku lub w przypadku cytologii LBC co 3 lata przy założeniu, że poprzednie dwa wyniki badań były prawidłowe.

Jakie dodatkowe badania może zlecić ginekolog?

Ginekolog może zlecić szereg badań:

• USG narządu rodnego,
• cytologię w kierunku raka szyjki macicy,
• wirus HPV
• Mammografię piersi (po czterdziestym roku życia),
• badanie w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową: HIV, Chlamydię, HCV, Kiłę i Rzeżączkę,
• badania hormonalne z krwi,
• badania laboratoryjne: morfologię, lipidogram, glukozę, kreatyninę (w kierunku chorób nerek), ALT, AST, bilirubinę (to badania oceniające funkcję wątroby), TSH (wykrywa problemy z tarczycą).

Profilaktyczne badania ginekologiczne — dlaczego są istotne?

Każda kobieta powinna mieć świadomość, że skuteczną i prostą metodą profilaktyki są regularne badania. Przykładem jest rak szyjki macicy, który, wcześnie wykryty, jest w prawie 100% uleczalny. 

Zobacz także: Jak dbać o higienę intymną - 16 najważniejszych zasad

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.