Dysfunkcja dna miednicy — objawy i leczenie

Czym w ogóle jest dno miednicy?

Pewnie słyszałaś o czymś takim jak mięśnie Kegla czy ćwiczenia mięśni Kegla. To właśnie ćwiczenia mięśni dna miednicy. Dno miednicy to grupa mięśni, która niczym hamak przytrzymuje narządy miednicy (jak pęcherz, jelita, macica) na swoim miejscu. A to daje Ci kontrolę nad swoim pęcherzem, jelitami czy aktywnością seksualną.

Wszystko byłoby świetnie, gdyby dno miednicy zawsze działało, jak trzeba. Niestety nie zawsze tak jest. 

Budowa dna miednicy

Mięśnie dna miednicy ( w skrócie MDM) to inaczej mięśnie Kegla. Zaciskają się, napinają, po czym otwierają, rozluźniają. Gdzie znajdują się mięśnie dna miednicy? Żeby wyczuć mięśnie Kegla zaciśnij mięśnie tak, jakbyś chciała np. zatrzymać gazy. Pamiętaj, żeby nie napinać przy tym pośladków. 

Mięśnie dna miednicy opierają się na 4 punktach:

• spojeniu łonowym. Znajduje się nad wzgórkiem łonowym, w połowie drogi między linią włosów łonowych oraz łechtaczką bądź u mężczyzn początkiem prącia,
• kością ogonową. Jest położona nad odbytem, w szparze pośladkowej,
• i dwoma guzami kulszowymi. Wyczujesz je w pozycji siedzącej. Włóż dłonie pod pośladki i poruszaj miednicą w przód i w tył. 

Włókna mięśni dna miednicy układają się w różnych kierunkach i otaczają pochwę, cewkę moczową i odbyt jak hamak. Ich gęsty splot, sprawia, że dno miednica wytrzymuje duże obciążenia.
Jakie funkcje spełniają mięśnie dna miednicy? Otóż mięśnie Kegla:

• chronią i utrzymują we właściwym położeniu organy miednicy mniejszej, czyli macicę, pęcherz moczowy oraz odbytnicę z odbytem,
• utrzymują na miejscu mocz, stolec i gazy,
• odruchowo zamykają cewkę moczową i odbytnicę przy kaszlu, kichaniu, śmiechu, podnoszenia ciężkich przedmiotów,
• utrzymują prawidłową postawę ciała oraz stabilizują tułów,
• odgrywają dużą rolę w życiu seksualnym,
• biorą udział w porodzie.

Mięśnie dna miednicy - anatomia

Dno miednicy u kobiet składa się z:

• pęcherza, który przechowuje mocz,
• odbytu, który przechowuje stolec,
• macicy i pochwy.

Mięśnie dna miednicy łączą się z kośćmi miednicy, aby stworzyć mocną, ale elastyczną podstawę. Rozciągają się między:

• kością łonową z przodu,
• dolną częścią kręgosłupa z tyłu,
• kości kulszowej po lewej i prawej stronie.

Nerwy i mięśnie dna miednicy pomagają kontrolować oddawanie moczu, ruchy jelit i funkcje seksualne.

Jak wygląda badanie dna miednicy

Badanie dna miednicy różni się w zależności od tego, czy jesteś w ciąży, czy nie. Zacznijmy od drugiej sytuacji.

Badanie ginekologiczne

Ginekologiczne badanie miednicy składa się z trzech elementów:

• pierwszym z nich jest oglądanie sromu. Może ujawnić zmiany zapalne, owrzodzenia i obrzęk. Żeby ocenić ewentualne wypadanie pochwy lub macicy, ginekolog poprosi Cię o parcie. W trakcie kaszlu z kolei można zdiagnozować nietrzymanie moczu. Jeśli kobieta nie współżyła, tutaj kończy się badanie miednicy.
• kolejnym etapem jest oglądanie pochwy oraz szyjki macicy przy użyciu wziernika. Może to być wziernik Cusco, który składa się z dwóch części. Wziernik Simsa bardzo dobrze sprawdza się przy ocenie wypadania pochwy i macicy.
• na końcu ginekolog przeprowadza dwuręczne badanie miednicy, czyli badanie wewnętrzne przeprowadzane jest przy użyciu palca wskazującego oraz środkowego prawej ręki. Wcześniej nanosi się na nie środek nawilżający. W ten sposób ocenia się zarówno blizny, torbiele jak i guzy pochwy, szyjkę macicy pod kątem endometriozy oraz jajniki (po menopauzie nie powinny być wyczuwalne).

Do ginekologicznego badania dna miednicy kobieta jest proszona o położenie się na plecach ze zgiętymi kolanami. Pozycja ma być jak najbardziej wygodna.

Badanie położnicze

Na położnicze badanie dna miednicy składają się następujące elementy:

• oglądanie sromu, najlepiej przed 20 tygodniem ciąży. Można wtedy wykryć żylaki sromu czy upławy pochwowe
• oglądanie pochwy i szyjki macicy przy pomocy wziernika Cusco
• badanie przez pochwę. Ginekolog ocenia rozwarcie, konsystencję, umiejscowienie, długość oraz zaawansowanie części przodującej. W celu oceny “dojrzałości” szyjki używa się skali Bishopa. Im więcej punktów, tym poród jest szybszy. 

USG dna miednicy

USG dna miednicy jest powszechnym, bezpiecznym narzędziem diagnostycznym zarówno w ginekologii jak i położnictwie. Przeprowadza się:

• badanie przezbrzuszne — jest nieinwazyjne, jednak wymaga wypełnienia pęcherza moczowego. Dlaczego? Wówczas można uzyskać najlepsze obrazy jajników i macicy. Nie sprawdzi się u pacjentek we wczesnej ciąży i otyłych,
• badanie przezpochwowe polega na wprowadzeniu głowicy przez pochwę. W tym przypadku należy opróżnić pęcherz moczowy.
  U kobiety niebędącej w ciąży przy pomocy USG dna miednicy można wykryć m.in. polipy i mięśniaki macicy, zespół policystycznych jajników.

We wczesnej ciąży przy pomocy USG można sprawdzić akcję serca płodu, potwierdzić liczbę płodów oraz uzyskać wymiar ciemieniowy-siedzeniowy (CRL). Ponadto można wykryć ciążę bezzarodkową, ciążę ektopową (poza błoną śluzową jamy macicy), wady płodu. Ocenia się wzrost płodu oraz ilość wód płodowych. 

Jakie mogą wystąpić problemy z dnem miednicy?

Co może pójścia nie tak? W wyniku uszkodzenia, osłabienia lub zbyt dużego napięcia mięśni może dojść do dysfunkcji dna miednicy.

Ciąża i poród to częste przyczyny problemów. Może również do nich dojść w wyniku zmian hormonalnych związanych z menopauzą, uprawiania sportu o dużej intensywności, nadwagi i przewlekłych zaparć.

Niektóre choroby, jak zespół hipermobilności (polegający na zbyt dużym zakresie ruchu w stawach), również mogą powodować problemy.

Częste problemy z dnem miednicy

Kiedy dno miednicy nie działa tak, jak powinno, powoduje to efekt domina. Czasem więcej niż jednego. Najczęstsze problemy to:

• nietrzymanie moczu lub kału. Nietrzymanie moczu dzielimy na wysiłkowe, naglące i mieszane. W wysiłkowym nietrzymaniu moczu zwiększone ciśnienie (spowodowane kaszlem, śmiechem, skakaniem, kichaniem, wysiłkiem fizycznym) prowadzi do niekontrolowanego wycieku moczu. W naglącym nietrzymaniu moczu, jak sama nazwa wskazuje, musisz nagle iść do toalety i masz problem ze wstrzymywaniem moczu. W mieszanym nietrzymaniu moczu występują oba te problemy jednocześnie.
• nietrzymanie stolca - dotyczy braku kontroli nad ruchami jelit. Skutkuje wyciekiem stolca zarówno uformowanego, jak i w postaci płynnej,
• zaburzenia statyki narządów płciowych - dochodzi do nich, gdy narządy dna miednicy wysuwają się ze swojego oryginalnego miejsca lub wręcz wypadają przez pochwę. Dzielimy je na cystocele (pęcherz moczowy), rectocele (odbyt) i obniżenie lub wypadanie macicy.
• ból miednicy - dochodzi do niego, gdy mięśnie dna miednicy nadmiernie się napinają i nie są w stanie się rozluźnić. Może to prowadzić do bólu w okolicach miednicy, zaparć lub bólu w trakcie stosunku.

Zarówno nietrzymanie moczu, jak i nietrzymanie stolca oraz wypadanie narządów miednicy mniejszej polega na przemieszczeniu się narządów w kierunku pochwy. Niezwykle istotne jest jak najwcześniejsze udanie się do lekarza i rozpoczęcie leczenia.

Przyczyny dysfunkcji dna miednicy

Do dysfunkcji dna miednicy (czyli ich nieprawidłowego funkcjonowania) mogą prowadzić:

• nieprawidłowa postawa ciała,
• sposób, w jaki oddychasz. Zalecane jest oddychanie przeponą, a nie brzuchem,
• nadmierne parcie na stolec lub mocz,
• dźwiganie ciężkich przedmiotów w nieprawidłowy sposób,
• urazy,
• wzdęcia,
• stres,
• interwencje medyczne w trakcie porodu np. nacięcie krocza,
• cesarskie cięcie,
• histeroskomia,
• łyżeczkowanie macicy.

Objawy zaburzeń dna miednicy

Do zaburzeń dna miednicy (PFD) dochodzi w momencie, gdy mięśnie lub tkanka łączna osłabiają się lub ulegają urazowi. W miednicy zbiegają się zakończenia układów: rozrodczego, moczowego i pokarmowego. Stąd wśród najczęstszych typów dysfunkcji dna miednicy należą:

• wypadanie narządów np. macica zsuwa się w kierunku pochwy lub wydostaje przez światło pochwy. Podobnie dzieje się w przypadku pochwy lub pęcherza moczowego. Problemy z układem rozrodczym to również bolesne współżycie czy miesiączkowanie, uczucie poszerzonej pochwy, gazów z pochwy,
• problemy z pęcherzem moczowym obejmują też zbyt częste oddawanie moczu w dzień lub w nocy (nazywa się to nokturią), nasilone parcie na mocz lub nietrzymanie moczu, ból pęcherza bądź cewki moczowej,
• dysfunkcje mięśni dna miednicy dotyczące przewodu pokarmowego to wyciekanie stolca z odbytnicy, zaparcia, szczelina odbytu, hemoroidy, swędzenie i pieczenie odbytu.

Słabe mięśnie dna miednicy - objawy

Do objawów słabych mięśni dna miednicy należą:

• uczucie nacisku w pochwie i/lub uczucie ciągnięcia w dół, jakby coś miało wypaść (związane głównie z zaburzeniami statyki narządów płciowych),
• krwawienie z pochwy poza menstruacją,
• zbyt szeroka pochwa, na tyle, że tampony się przemieszczają,
• zauważalna tkanka, która wystaje z pochwy, która może boleć i krwawić (zwykle wynikające z zaburzeń statyki narządów płciowych),
• dyskomfort lub ból podczas seksu i/lub utrata czucia, lub ciasności w trakcie seksu,
• niewytłumaczalny ból miednicy lub dolnego odcinka pleców,
• ból, który się zmniejsza, gdy się kładziesz i zwiększa, gdy stoisz przez dłuższy czas,
• uporczywe i częste infekcje układu moczowego,
• wysiłkowe nietrzymanie moczu - brak zdolności do utrzymania moczu w pęcherzu, gdy kaszlesz, kichasz, śmiejesz się, ćwiczysz lub dźwigasz ciężkie przedmioty,
• częsta potrzeba oddawania moczu i/lub problemy z oddawaniem moczu,
• problemy z perystaltyką jelit - zaparcia i uczucie, że jelito nie zostało w pełni opróżnione.

Zbyt napięte mięśnie dna miednicy - objawy

Do typowych objawów zbyt napiętych mięśni dna miednicy jest ich ból. Jednakże istnieje wiele innych symptomów. Należą do nich:

• zaparcia,
• uczucie niepełnego opróżnienie jelit,
• potrzeba parcia w trakcie opróżniania jelit,
• ból miednicy,
• ból dolnej części kręgosłupa,
• ból biodra,
• ból kości ogonowej,
• bolesny seks,
• pochwica - mimowolny skurcz mięśni w trakcie seksu, który go utrudnia lub wręcz uniemożliwia,
• nietrzymanie moczu,
• niepełne opróżnianie pęcherza,
• powolny strumień podczas oddawania moczu,
• oporny lub opóźniony strumień podczas oddawania moczu,
• nagłe parcie na pęcherz,
• częste oddawanie moczu,
• bolesne oddawanie moczu.

W jaki sposób możesz leczyć problemy z dnem miednicy?

Istnieje wiele metod leczenia. Należą do nich:

• pessary (silikonowy krążek, który umieszcza się w pochwie jak ortezę, która wspiera mięśnie dna miednicy),
• ćwiczenia mięśni dna miednicy (Kegla),
• fizjoterapia,
• operacja.

Fizjoterapia dna miednicy

Jak wzmocnić lub rozluźnić mięśnie dna miednicy? Ćwiczenia mięśni dna miednicy (ćwiczenia Kegla) wzmacniają mięśnie otaczające pęcherz moczowy oraz pochwę. Tym samym możesz zaradzić chorobom dna miednicy: nietrzymaniu moczu, wypadaniu narządów oraz poprawić satysfakcję z seksu. Zostały opracowane przez amerykańskiego lekarza Arnolda Kegla.

Zacznij od zlokalizowania mięśni dna miednicy. Gdzie są mięśnie dna miednicy? Spróbuj wyczuć je, zatrzymując strumień moczu. Następnie usiądź lub połóż się wygodnie i zaciskaj te mięśnie od 10 do 15 razy. Staraj się nie wstrzymywać oddechu ani kurczyć mięśni brzucha i ud. W miarę praktyki wydłuż każde zaciśnięcie do kilku sekund. Nie spiesz się i pozwól sobie na odpoczynek między seriami ćwiczeń.

Pomocą w ćwiczeniach mięśni Kegla mogą służyć kulki gejszy lub jajeczka yoni, a także urządzenia połączone z aplikacją. Informuje pacjentkę, czy prawidłowo napina i rozluźnia mięśnie.

Kiedy możesz się spodziewać efektów? Już po kilku miesiącach. Nie przerywaj jednak ćwiczeń, wówczas rezultat będzie jeszcze wyraźniejszy.

Jeśli wykonywanie ćwiczeń sprawia Ci trudność, nie wahaj poprosić o pomoc fizjoterapeutkę uroginekologiczną. Fizjoterapia dna miednicy może być uzupełniona metodą biofeedback lub elektrostymulacją. Szeroko stosowane są ćwiczenia z piłką rehabilitacją i stożkami dopochwowymi, a w Niemczech metodą Cantienica.

Sprawdź: Jakie ćwiczenia wykonywać na nietrzymanie moczu

Czy można wyleczyć nietrzymanie moczu, zaburzenia statyki narządów i ból miednicy?

To wszystko zależy od tego, co masz na myśli pod słowem “wyleczyć”.

W medycynie istnieją dwa rodzaje wyzdrowienia — wyleczenie i zaleczenie. Z przeziębienia możesz wyleczyć się zupełnie — tak, pewnie wróci, ale w międzyczasie będziesz zupełnie zdrowa. W przypadku chorób autoimmunologicznych, np. Stwardnienie rozsiane, może dojść do remisji, ale choroba wróci. W międzyczasie pacjent nie będzie jednak zdrowy, bo wciąż ma przeciwciała. Choroba śpi, ale wciąż jest.

Podobnie jest w przypadku problemów z dnem miednicy. Mówimy tutaj o pełnym wyleczeniu i czasowym wygaszeniu objawów (zaleczeniu).

Pessar jest w stanie zupełnie zlikwidować lub zmniejszyć problem z nietrzymaniem moczu, bólem miednicy czy wypadaniem narządów np., macicy, pochwy czy pęcherza. Natomiast będzie on wymagał od Ciebie pielęgnacji — raz na kilka tygodni w domu lub u ginekologa, jeśli nie jesteś w stanie zrobić tego sama. Problem  dalej będzie istniał, ale pod Twoją kontrolą.

Dla niektórych kobiet ćwiczenia mięśni Kegla mogą usunąć zupełnie lekkie nietrzymanie moczu np. tuż po porodzie. U innych zmniejszą istniejący już problem.

Dla innych kobiet (głównie młodych, które nie chcą mieć już dzieci) dobrym wyborem (w przypadku gdy inne metody leczenia zachowawczego zostały wyczerpane) może okazać się operacja. Niestety nawet operacja nie rozwiązuje problemu raz na zawsze. U wielu kobiet trzeba będzie ją powtórzyć.

Pamiętaj jednak, że zawsze można coś zrobić i dobrać metodę do Ciebie i Twojego życia. Nie musisz z tym żyć.

Dysfunkcje dna miednicy - podsumowanie

Mamy nadzieję, że wiesz już, gdzie są mięśnie dna miednicy. Mogłaś przeczytać również wszystko o dysfunkcji dna miednicy. Pamiętaj - nie musisz żyć ze wstydem z powodu ewentualnych problemów. Możesz je leczyć niezależnie od wieku i stanu zdrowia.

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.