Poronienie – przyczyny, statystyki i postępowanie

Co to poronienie?

Według medycznej definicji w Polsce poronienie oznacza zakończenie ciąży przed 24. tygodniem jej trwania. Jest to najczęstsze powikłanie ciąży i dotyka nawet 15% kobiet w przeciągu całego życia. Oznacza to stratę nawet 2 milionów dzieci rocznie. W większości przypadków można by ich uniknąć.

Wyróżnia się kilka typów poronienia:

• poronienie przed 6. tygodniem życia, inaczej biochemiczne. Wynik testu ciążowego jest pozytywny, ale nie jest widoczne w badaniu USG rozwój zarodka,
• poronienie zagrażające (inaczej ciąża zagrożona), gdy występuje krwawienie, ale szyjka macicy nie jest rozwarta. Najprawdopodobniej mama bez problemów donosi ciążę,
• poronienie pewne, gdy dochodzi do krwawienia i skurczów, a szyjka macicy jest rozwarta,
• poronienie niezupełne — część tkanek płodowych lub łożyska opuszcza ciało, ale część pozostaje w macicy,
• poronienie zupełne, gdy zarówno dziecko jak i łożysko opuszczają ciało,
• ciche poronienie. Mówi się o nim, gdy płód umiera, ale tkanki pozostają w macicy,
• poronienie nawracające, gdy kobieta traci 2 lub więcej ciąż pod rząd. Nie jest to częste zjawisko, dotyka ok. 1% par starających się o dziecko,
• poronienie z sepsą, czyli stracie płodu towarzyszy zakażenie. Jest to stan bardzo rzadki, ale zagrażający życiu.

Przyczyny poronienia. Co powoduje poronienie?

Przyczyny poronienia samoistnego:

• ryzyko poronienia samoistnego zwiększa się wraz z wiekiem ciężarnej i wynosi: u kobiet 20–24-letnich - 11%, 30–34-letnich - 15%, 40–44-letnich - 51% i 93% u kobiet po 44. roku życia,
• wiek ojca powyżej >40. roku życia to także czynnik ryzyka poronienia,
• przypadkowe błędy w liczbie chromosomów dziecka,
• cukrzyca, choroby tarczycy i inne zaburzenia hormonalne u ciężarnej, nieleczone lub źle leczone,
• zakażenia wirusowe i bakteryjne przebiegające z wysoką gorączką,
• choroby zakaźne np. toksoplazmoza, cytomegalia, opryszczka, chlamydia, kiła,
• używki — palenie tytoniu, spożywanie alkoholu (nawet umiarkowane, to znaczy ≤5 jednostek standardowych tygodniowo, 1 jednostka to 100 ml wina, 277 ml piwa lub 1 kieliszek wódki 30 ml), sięganie po narkotyki,
• czasami urazy mechaniczne np. wypadek samochodowy.

Co może spowodować poronienie nawracające? Tu wymienia się:

• wiek partnerów, najwyższe ryzyko jest dla kobiet powyżej 35. roku życia i mężczyzn powyżej 40. roku życia,
• przebieg poprzednich ciąż, to znaczy ryzyko poronienia zwiększa się wraz z utratą każdej kolejnej ciąży,
• zespół antyfosfolipidowy to nabyty zespół autoimmunologiczny, który jest największą uleczalną przyczyną poronień nawracających,
• czynniki genetyczne, zarówno u zarodka, jak i u rodziców,
• anomalie macicy np. macica dwurożna, polipy, mięśniaki, zrosty wewnątrzmaciczne (zespół Ashermana), a także niewydolność szyjki macicy,
• zaburzenia hormonalne, takie jak cukrzyca lub choroby tarczycy. Ma to miejsce jedynie w przypadku braku lub niewłaściwego leczenia. Przyczyną poronień nawracających może być też zespół policystycznych jajników.

Czy stres może prowadzić do poronienia?

Stres a poronienie

Istnieje wiele nieporozumień dotyczących poronienia. Z wyższym ryzykiem poronienia NIE wiąże się:

• wysiłek fizyczny,
• praca w trakcie ciąży, nawet ta, która wymaga siedzenia lub stania przez dłuższy czas,
• seks w ciąży,
• wykonanie wymazu z szyjki macicy,
• dźwiganie,
• przestraszenie się,
• używanie telefonu komórkowego lub monitora komputerowego,
• lot samolotem,
• zjedzenie ostrej potrawy,
• oraz stres.

Nie musisz się obwiniać, większość poronień nie ma nic wspólnego z tym, co zrobiłaś lub czego nie zrobiłaś. Ich przyczyna najczęściej jest nieznana.

Poronienia — statystyki

Jak wiele par doświadcza poronienia? Statystyki w zależności od kraju pokazują, że od 10% do 20% ciąż kończy się poronieniem. Oczywiście te liczby mogą być zaniżone. Dlaczego? Nie obejmują okresu krótko po zapłodnieniu. Kobieta nie jest świadoma, że poroniła, ponieważ krwawienie pojawia się w okolicy miesiączki.

Jeśli wziąć pod uwagę wiek kobiety, ryzyko poronienia wynosi:

• 15% dla kobiet poniżej 35. roku życia,
• 20-35% pomiędzy 35. a 45. rokiem życia.
• nawet 50% powyżej 45. rokiem życia.

W którym tygodniu jest najwięcej poronień?

Statystyki dotyczące poronień tydzień po tygodniu pokazują, że:

• większość strat ciąż ma miejsce przed ukończeniem przez dziecko 13. tygodnia, czyli do 3. miesiąca,
• po 5. tygodniu ryzyko wynosi od 1% do 5%,
• od 8. do 13. tygodnia - 2% do 4%,
• po 14. tygodniu spada do około 1% lub mniej.

Poronienie — objawy

Jak poznać, że ciąża obumarła? Najczęściej zgłaszane przez kobiety objawy poronienia to:

• krwawienie od lekkiego po bardzo obfite,
• szara tkanka lub skrzepy krwi,
• skurcze i ból brzucha, najczęściej większe niż przy miesiączce,
• łagodne po ciężkie bóle dołu pleców,
• zmniejszanie się objawów związanych z ciążą,
• osłabienie symptomów ze strony piersi,
• osłabienie porannych mdłości.

Jak wygląda poronienie?

Poronienie zaczyna się inaczej u każdej kobiety, trudno o jeden opis. Czasami ciężarna nie doświadczy żadnych objawów, dopiero USG pokaże, że straciła dziecko. U większości poronienie zaczyna się od skurczów bądź krwawienia z dróg rodnych.

Czy poronienie boli?

Część kobiet, ale nie wszystkie, doświadczy bardzo bolesnych skurczów. U innych ból będzie przypominał ten związany z miesiączką. Może to też zależeć od typu poronienia. Przykładowo  przy kompletnym poronieniu w domu ból może być większy niż przy zabiegu łyżeczkowania.

Poronienie bez krwi

Czy możliwe jest poronienie bez krwawienia? Większość kobiet podczas poronienia doświadczy krwawienia. Jednak nie jest to regułą. Część ciężarnych nie będzie miała żadnych objawów. O stracie ciąży dowie się dopiero z USG.

Ile trwa poronienie?

To zależy od zaawansowania ciąży, rodzaju poronienia i sposobu leczenia. U części kobiet będzie to kilka godzin, u innych nawet kilka tygodni. Najczęściej niewielkie krwawienie będzie trwało do 2 tygodni.

Powikłania po poronieniu

Bez względu na postępowanie po poronieniu może u kobiety wystąpić zapalenie błony śluzowej macicy. Mogą wówczas wystąpić: złe samopoczucie, gorączka, bóle w podbrzuszu, nasilenie krwawienia z przykrym zapachem.

Aby zmniejszyć ryzyko tego powikłania po poronieniu, przez pierwszy tydzień po poronieniu nie uprawiaj seksu, nie używaj też tamponów ani kubeczków menstruacyjnych (zamiast nich stosuj podpaski), zadbaj o dodatkową higienę, stosując prysznic, a nie kąpiel w wanie.

Ile trwa krwawienie po poronieniu?

Krwawienie po poronieniu powinno zakończyć się po maksymalnie 2 tygodniach. Najczęściej jest niewielkie. Jeśli zmieni swój charakter i pojawią się inne objawy, to sygnał do wizyty u ginekologa.

Ból brzucha po samoistnym poronieniu

Również ból brzucha po samoistnym poronieniu powinien ustąpić po kilku dniach do 2 tygodni. Jeżeli dolegliwości przedłużą się, a Ty czujesz się ogólnie źle i masz gorączkę, może to oznaczać infekcję. Pilnie skontaktuj się z lekarzem.

Poronienie i co dalej

Doświadczyłeś poronienia. Co dalej? Czas po stracie ciąży to nie tylko objawy fizyczne, krwawienie czy bóle brzucha. Obok nich może u kobiety pojawić się cały wachlarz emocji: od smutku i poczucia winy po żałobę i zamartwianie się przyszłymi ciążami. To jak się czujesz, jest całkowicie normalne. Pozwól sobie na te emocje. Szukaj wsparcia u bliskich osób. Nie zawsze będzie to partner, rodzic czy przyjaciel. Czasem większym zrozumieniem wykaże się profesjonalista — psychiatra lub psycholog. Istnieją też specjalne grupy wsparcia dla kobiet, które straciły ciążę. Pamiętaj też, że każdy wraca do zdrowia w swoim tempie i na różne sposoby.

Czy po samoistnym poronieniu trzeba iść do lekarza?

Kobiety często zastanawiają się, czy po samoistnym poronieniu trzeba iść do lekarza. Tak, należy się do niego udać. Dlaczego? Jeśli u ciężarnej dojdzie do poronienia, wszystkie tkanki płodu muszą być usunięte z macicy. W innym wypadku u kobiety może się rozwinąć zagrażająca życiu infekcja, krwotok i inne powikłania.

Specjalista wykona USG, żeby upewnić się, czy w macicy nie zostały żadne tkanki. Pamiętaj, żeby skontaktować się z lekarzem, jeśli:

• będąc w ciąży, doświadczysz krwawienia z pochwy, bez względu na to czy towarzyszą mu skurcze, czy nie,
• jeśli w pochwie dostrzeżesz tkankę podobną do skrzepu.

Czy po samoistnym poronieniu test ciążowy wyjdzie pozytywny?

Jeśli w trakcie ciąży pojawi się krwawienie i skurcze albo ustaną objawy ciążowe (np. nudności poranne lub tkliwe piersi), wykonaj test ciążowy. Wynik ujemny oznacza, że niestety poroniłaś. Musisz jednak pamiętać, że hormony związane z ciążą nie znikają od razu. Dlatego pozytywny wynik niekoniecznie oznacza, że wszystko jest w porządku. W razie wystąpienia objawów zawsze skonsultuj się z lekarzem.

Czy po każdym poronieniu konieczne jest łyżeczkowanie?

Po poronieniu jama macicy opróżnia się ze swojej zawartości. Samoistnie może to trwać nawet kilka tygodni. Często doradza się pacjentkom wykonanie zabiegu usunięcia resztek po poronieniu, czyli łyżeczkowania. Jest to prosta procedura, która trwa około 5-10 minut. Nie boli, bo wykonuje się ją w znieczuleniu ogólnym.

Farmakologiczne wywołanie poronienia polega na podaniu leków, które powodują skurcze i opróżnienia macicy. Dochodzi do tego zazwyczaj średnio w ciągu 12 godzin.

Alternatywa do łyżeczkowania i leków to postępowanie zachowawcze, czyli oczekiwanie na samoistne opróżnienie się macicy. Pacjentka musi regularnie zgłaszać się na kontrolne USG. Czy któraś z metod jest lepsza od innej? Okazuje się, że nie.

Badania po poronieniu

Badania przyczyn poronienia przeprowadza się zwykle po trzeciej z kolei stracie ciąży. Podstawą jest wywiad (rozmowa z pacjentką) i dodatkowe badania diagnostyczne. Wśród badań po poronieniu wymienia się:

• USG narządu rodnego, ocena macicy (np. w kierunku macicy dwurożnej, przegrody macicy, mięśniaków i polipów) oraz jajników. Niekiedy diagnostykę pogłębia się o USG 3D, histerosalpingografię, histeroskopię lub laparoskopię,
• wymaz z pochwy pod kątem zakażenia,
• oznaczenie kariotypu, czyli badanie genetyczne pacjentki, jej partnera i martwego płodu,
• badanie przeciwciał antyfosfolipidowych. Objawy i dwukrotnie pozytywny wynik badania w odstępie 6 tygodni wskazują na zespół antyfosfolipidowy. To choroba autoimmunologiczna, w której przebiegu dochodzi do zakrzepicy naczyń, a to prowadzi do utraty ciąży,
• badania w kierunku niewydolności szyjki macicy. Podstawą jest wywiad uzupełniony przez USG przezpochwowe. Pokaże rozwarte ujście kanału szyjki macicy oraz krótki kanał rodny,
• niekiedy badania hormonalne: oznaczenie hormonów tarczycy i prolaktyny.

Kiedy okres i owulacja po poronieniu?

Następny okres po poronieniu pojawi się mniej więcej w przeciągu miesiąca od straty ciąży. Jest to oczywiście uzależnione od dotychczasowej długości cyklu miesięcznego. Warto pamiętać, aby w przypadku opóźnienia się miesiączki przy braku antykoncepcji wykonać test ciążowy. Może być dodatni.

Seks po poronieniu - kiedy można współżyć po samoistnym poronieniu?

Nie istnieją medyczne przeciwwskazania do podjęcia współżycia, seks po poronieniu jest dozwolony. Jednakże z troski o zdrowie psychiczne kobiety, lepiej jest odczekać kilka cykli przed powrotem do starań o dziecko. Do tego czasu zaleca się stosowanie prezerwatyw.

Druga ciąża po pierwszym poronieniu

Kobiety zadają sobie pytanie: “kiedy mogę zajść w drugą ciążę po pierwszym poronieniu?” Większość, bo 87% kobiet zachodzi w ciążę i rodzi dziecko w terminie. Dzieje się tak, ponieważ zdecydowana większość poronień wiąże się z przypadkowymi błędami w liczbie chromosomów dziecka. Nie wynika z tego, że coś zrobiłaś albo czegoś zaniedbałaś.

Czy po samoistnym poronieniu można zajść w ciążę?

Jeśli  w trakcie kontrolnego USG specjalista nie stwierdzi tkanek płodu, żadne leczenie nie jest konieczne. Jest to też zielone światło dla starań o kolejne dziecko. Czy zatem po samoistnym poronieniu można zajść w ciążę? Omów tę kwestię ze swoim lekarzem. Niektórzy specjaliści zalecają odczekanie od 1 do 3 cykli przed podjęciem kolejnej próby. Jednakże badania nie wskazują na medyczną korzyść takiego postępowania.

Biologiczna gotowość to jedno, drugi aspekt to stan emocjonalny kobiety, który jest równie ważny. Nie wahaj się sięgnąć po pomoc: grupy wsparcia dla kobiet, które doświadczyły poronienia, psychologa czy psychiatry.

Urlop macierzyński po poronieniu

Po stracie ciąży i dokonaniu rejestracji w Urzędzie Stanu Cywilnego kobiecie przysługuje skrócony urlop macierzyński po poronieniu w wymiarze 56 dni (8 tygodni) od dnia poronienia. Jeśli się na niego zdecyduje, musi wykorzystać minimum 7 dni. Jego wymiar to 100%. Należy pamiętać, że urlop macierzyński po poronieniu udziela pracodawca na podstawie wniosku pracownicy. Musi się w nim znaleźć adnotacja o martwym urodzeniu z Urzędu Stanu Cywilnego.

Ojciec dziecka z kolei może skorzystać z urlopu okolicznościowego: 2 dni z tytułu narodzin dziecka i 2 dni w związku z jego śmiercią i pogrzebem. Tu też będzie potrzebny wniosek z adnotacją Urzędu Stanu Cywilnego

Należy pamiętać, że urlop macierzyński dla matki i okolicznościowy dla ojca dziecka nie jest obowiązkiem, jedynie uprawnieniem.

Odszkodowanie za poronienie

Zgodnie z literą prawa odszkodowaniem za poronienie jest obok innych uprawnień zasiłek pogrzebowy w wysokości 4000 zł. Rodzice, którzy chcą z niego skorzystać, muszą w Urzędzie Stanu Cywilnego (co ważne, właściwym ze względu na adres szpitala, który wystawił dokument) złożyć kartę martwego dziecka. Wymagane jest podanie płci dziecka. Jeśli poronienie miało miejsce na wczesnym etapie, często jest to niemożliwe. Wówczas należy wykonać badania genetyczne z kosmówki, fragmentu pępowiny lub bloczka parafinowego. Następnym krokiem jest złożenie do ZUS-u wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego. Termin to 12 miesięcy od dnia poronienia.

W przypadku dodatkowego ubezpieczenia, które obejmuje stratę dziecka, rodzice mogą się ubiegać o dodatkowe świadczenie. Oczywiście warto przyjrzeć się warunkom, nieraz ubezpieczenie obwarowane jest wyłączeniami np. z racji tygodnia, kiedy doszło do poronienia.

Podsumowanie

Mamy nadzieję, że wiesz już, że poronienie nie jest Twoją winą. Może mieć wiele przyczyn i często następuje samoistnie. Jeśli jednak poczucie winy narasta, Ty jesteś coraz bardziej przygnębiona i apatyczna, warto skorzystać z pomocy psychologa, psychiatry lub grupy wsparcia dla kobiet.

Literatura:

1. World Health Organization. Why we need to talk about losing a baby? https://www.who.int/news-room/spotlight/why-we-need-to-talk-about-losing-a-baby
2. Bacz A. Poronienia. https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/90964,poronienie
3. Cohen R. What Happens After a Miscarriage? An Ob-Gyn Discusses the Options. https://www.acog.org/womens-health/experts-and-stories/the-latest/what-happens-after-a-miscarriage-an-ob-gyn-discusses-the-options
4. Iwanow A., Delesiewicz-Rzewuska M. Prawa przysługujące po poronieniu lub martwym urodzeniu – jak z nich skorzystać?
   https://www.testdna.pl/prawa-przyslugujace-po-poronieniu-lub-martwym-urodz

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.