Przedwczesny poród: czynniki ryzyka i sposoby zapobiegania

Przedwczesne porody zdarzają się stosunkowo często. Szacuje się, że problem ten dotyka około 10% ciąż. Choć na niektóre czynniki, zwiększające ryzyko przedwczesnego porodu nie mamy wpływu – inne, takie jak niewydolność szyjki macicy można leczyć.

Poród przedwczesny to każdy poród, który ma miejsce między 20, a 37 tygodniem ciąży. Dzieci, które rodzą się przedwcześnie – tzw. wcześniaki – mają niską wagę urodzeniową i są obarczone większym ryzykiem wystąpienia problemów zdrowotnych w przyszłości niż dzieci urodzone o czasie. Im wcześniej nastąpi poród, tym większe ryzyko zdrowotne dla dziecka.

Wcześniaki – szanse przeżycia

Od którego tygodnia ciąży dziecko może przeżyć poza organizmem matki? Lekarze uważają obecnie, że już dziecko urodzone w 22 tygodniu ciąży ma szanse przeżycia. Takie wcześniaki są jednak bardzo niedojrzałe i przez długi czas potrzebują specjalistycznej opieki medycznej. Nawet jeżeli uda się je utrzymać przy życiu, istnieje wysokie ryzyko, że wystąpią u nich trwałe problemy zdrowotne.

Im kobieta rodzi bliżej terminu porodu, tym mniejsze ryzyko dla dziecka. Już dla dzieci urodzonych w 26 tygodniu ciąży szanse na przeżycie i brak trwałych konsekwencji zdrowotnych gwałtownie rosną.

Przedwczesny poród – kto jest w grupie ryzyka?

Nie zawsze wiadomo, co spowodowało u kobiety przedwczesny poród. Czasem poród zaczyna się sam, chociaż wcześniej nie obserwuje się żadnych nieprawidłowości. Nawet jeśli ciąża przebiega prawidłowo, poród może nastąpić przedwcześnie.  Z drugiej strony, to, że jesteś w grupie ryzyka wcale nie znaczy, że urodzisz wcześniaka.

Poniżej znajdziesz trzy czynniki, które w największym stopniu zwiększają ryzyko przedwczesnego porodu.

1. Urodziłaś już wcześniaka w przeszłości.
2. Jesteś w ciąży mnogiej.
3. Masz niewydolną szyjkę macicy lub cierpiałaś na to schorzenie w poprzednich ciążach.

Ryzyko urodzenia wcześniaka jest wyższe także u kobiet, których mamy czy babcie rodziły przedwcześnie i które zachodzą w ciążę mniej niż 3 miesiące po urodzeniu poprzedniego dziecka. Inne czynniki ryzyka to nadwaga lub znaczna niedowaga oraz różne choroby przewlekłe, takie jak: cukrzyca, nadciśnienie, cholestaza, trombofilia. Do przedwczesnego porodu mogą przyczynić się także infekcje wirusowe, w tym te przenoszone drogą płciową, oraz niewłaściwy tryb życia czyli palenie papierosów, picie alkoholu, branie narkotyków i silny stres.

Przedwczesny poród – zapobieganie

Niektórych czynników ryzyka nie można wyeliminować. Należą do nich np. ciąża mnoga, albo przedwczesne porody w przeszłości. Innym możesz, przynajmniej w pewnym stopniu, zapobiegać.

Oto, co można zrobić, aby zmniejszyć ryzyko przedwczesnego porodu.

• Nie pal papierosów, nie pij alkoholu, nie bierz narkotyków ani nie nadużywaj leków.
• Zadbaj o zdrową wagę przed ciążą i w czasie ciąży.
• Lecz się z przewlekłych schorzeń, takich jak nadciśnienie, cukrzyca, choroby tarczycy, depresja.
• Chroń się przed infekcjami. Nie jedz surowego mięsa, ryb ani jajek. Jeszcze przed ciążą zaszczep się przeciwko chorobom wirusowym.
• Zdrowo się odżywiaj i dbaj o aktywność fizyczną.
• Zredukuj stres do minimum.
• Kolejną ciążę zaplanuj po upływie co najmniej 18 miesięcy od poprzedniej.
• Udaj się na wizytę kontrolną do ginekologa, gdy tylko podejrzewasz, że jesteś w ciąży, a potem zgłaszaj się na wszystkie wizyty kontrolne, zgodnie ze wskazaniami lekarza. Pozwoli to lekarzowi upewnić się, że Ty i Twoje dziecko jesteście zdrowi, albo w porę wykryć ewentualne dolegliwości – np. przedwczesne rozwieranie się szyjki – i zapobiec ich negatywnym konsekwencjom.

Niewydolność szyjki macicy – jak leczyć

Niewydolność szyjki macicy to stosunkowo częsta komplikacja, która może pojawiać się po 18 tygodniu ciąży, nawet u zupełnie zdrowych kobiet.

W normalnej ciąży szyjka macicy pozostaje szczelnie zamknięta do końca ciąży. Następnie zaczyna się skracać i stopniowo mięknąć, aby przygotować się do porodu.  Czasami, jednak, szyjka macicy zaczyna się skracać i rozszerzać zbyt wcześnie, powodując późne poronienie lub przedwczesny poród.

W celu powstrzymania przedwczesnego rozwierania się szyjki macicy stosuje się najczęściej następujące sposoby leczenia: szew szyjkowy oraz pessaroterapię.

Szew okrężny szyjki macicy – tzw. szew szyjkowy – jest jedną z metod zapobiegania przedwczesnym porodom i zakładany jest na szyjkę macicy, gdy dochodzi do niewydolności szyjki macicy lub, gdy pojawia się ryzyko niewydolności szyjkowej.

Badania kliniczne pokazują jednoznacznie, że założenie szwu szyjkowego może zmniejszyć ryzyko późnego poronienia lub wczesnego porodu. [1]

Chociaż założenie takiego szwu jest stosunkowo prostym zabiegiem, jest to jednocześnie procedura inwazyjna, który wymaga pobytu w szpitalu, znieczulenia i może wiązać się z komplikacjami, takimi jak zapalenia, krwawienie [3] lub utrata ciąży [2].

Pessar położniczy – silikonowy krążek umieszczany w pochwie podnosi dolny segment macicy ku górze, dzięki czemu zmniejsza nacisk części przodujących dziecka na szyjkę macicy. Pessar usuwany jest zazwyczaj przez ginekologa po 37 tygodniu ciąży. Założenie pessara jest alternatywą dla szwu szyjkowego i niekiedy jest bezpieczniejsze oraz mniej inwazyjne. Nie wymaga znieczulenia, ani pobytu w szpitalu (w większości przypadków).

Badania kliniczne pokazały, że kobiety ze skracającą się szyjką macicy, u których między 18, a 22 tygodniem ciąży zastosowano pessar położniczy rzadziej niż osoby z grupy kontrolnej rodziły przedwcześnie.  Pessar był dobrze tolerowany przez pacjentki. W badaniu brało udział 385 kobiet w ciążach pojedynczych.

Zobacz, w jaki sposób pessar położniczy zapobiega przedwczesnemu rozwieraniu się szyjki macicy.

Referencje:

1. https://www.cochrane.org/CD008991/PREG_can-inserting-cervical-stitch-prevent-early-births-single-babies
2. https://www.cochrane.org/CD007873/PREG_using-cervical-pessary-prevent-preterm-birth
3. Center for disease control and prevention, https://www.cdc.gov/reproductivehealth/features/premature-birth/index.html

Czytaj dalej:

Jak wrócić do formy po ciąży i porodzie? Higiena, łagodzenie bólu, ćwiczenia

Poporodowy zespół bólowy miednicy mniejszej

Nietrzymanie moczu po porodzie
 

Celem treści zamieszczonych na www.drherbich.eu jest edukacja czytelniczek, która w zamierzeniu ma ułatwić im rozmowę z lekarzem. Zawarte w serwisie internetowym informacje nigdy nie mogą jednak zastąpić konsultacji lekarskiej. Nigdy też nie należy korzystać z zamieszczonych wskazówek bez zasięgnięcia porady lekarza. Właściciel strony www.drherbich.eu nie ponosi odpowiedzialności za żadne działania podjęte na podstawie zawartych na niej treści.